Het knikkerspel is zeer oud. Bij opgravingen in India zijn knikkers gevonden uit de Indusbeschaving, zo’n vier- à vijfduizend jaar geleden. Knikkers zijn er in allerlei materialen, zoals natuursteen, hout, glas en keramiek. Ook zijn er velerlei knikkerspelen. In de zeventiende eeuw bijvoorbeeld kenden ze bagorra, negenkuilen, stuiken en schreefje schieten. Bij dit laatste spel wierpen de spelers hun knikkers naar een lijn enkele meters verderop. Als jouw knikker over die lijn, de schreef geheten, heen ging, was je af. De uitdrukking ‘over de schreef gaan’ herinnert nog aan dit oude knikkerspel.

De knikkers die de archeologische werkgroep in Voorburg en Leidschendam heeft gevonden, zijn allemaal van keramiek. Bij iedere opgraving worden er wel wat gevonden, zoals in 1992 in de Schoolstraat achter bakkerij Klink. Het zijn er zes: drie van steengoed bedekt met zoutglazuur en drie van roodbakkend aardewerk met loodglazuur. Ze hebben een diameter tussen de 12 en 29 mm. Het gaat waarschijnlijk om speelgoed, hoewel die van bijna 3 cm wel wat groot is voor een potje knikkeren. Knikkers van keramiek werden vroeger echter ook nuttig gebruikt, onder andere voor het malen van mosterdzaad in een schaal en als afdichting in flessen met koolzuurhoudend water. (Tekst en foto: Wim van Horssen)