Hofwijck is een Italiaanse buitenplaats. Dat klinkt misschien gek, maar het is wel zo. Bij het ontwerpen van zijn bescheiden lusthof liet Constantijn Huygens zich op essentiële punten inspireren door wat hij als jonge man tijdens een reis naar Italië in 1620 met eigen ogen had gezien. Zo is de brug naar het huis, met zijn afwisseling van treden en glooiende gedeelten, gemodelleerd naar de opgang van de beroemde Rialtobrug in Venetië. Constantijn noemde zijn brug dan ook ‘Mijn Rialt’. En de plattegrond van de tuin, in de vorm van een menselijk lichaam, is afkomstig van de antieke Romeinse architect Vitruvius. Dus in wezen ook Italiaans.
Toen Huygens’ Hofwijck en Museum Swaensteyn in de zomer van 2018 de eerste editie organiseerden van Voorburg Sculptuur, was het voor ons dan ook direct duidelijk hoe de verdeling over beide musea moest zijn. In Swaensteyn zouden wij ruimte bieden aan Nederlandse kunstenaars die de grenzen van hun métier opzochten, of dat nu qua materiaal of qua concept was. Hofwijck werd de plek waar wij het meer klassiek zouden houden, aansluitend bij wat we weten over Constantijns smaak. Marmer vond hij een prachtig materiaal, en de vormentaal van de klassieke oudheid stelde hij boven alles. Dus kozen we voor Hofwijck vorig jaar voor de marmeren beelden van de Haagse beeldhouwer Eppe de Haan, die al decennia lang een atelier heeft in Pietrasanta, een stadje aan de voet van de marmergroeven van Carrara, in het Italiaanse Toscane. Dicht bij de plek dus waar zijn materiaal wordt gedolven.
Pietrasanta is al eeuwen een plek van beeldhouwers. Michelangelo haalde er zijn marmer vandaan, mooier kun je het niet zeggen. Grote kunstenaars als Henry Moore en Barbara Hepworth werkten er. In Pietrasanta bevinden zich tientallen ateliers, waar beeldhouwers werken maar waar ook nog volgens het traditionele patroon met ‘artisiani’ wordt gewerkt, assistenten die uit grote blokken marmer voor de kunstenaar de ruwe vorm voor hakken.
Tijdens Voorburg Sculptuur 2019 tonen we op Hofwijck monumentale marmeren beelden van de Britse beeldhouwer Helaine Blumenfeld. Zij is een leerling én assistent van Ossip Zadkine en ook zíj heeft een atelier in Pietrasanta. Om het verhaal achter die sculpturen aan onze bezoekers te laten zien leek het ons aardig om eens in beeld te brengen hoe dat nu werkt in Pietrasanta. Met de ateliers, de beeldhouwers en het beeldhouwproces. Al eeuwen lang. Constantijn had het kunnen zien, was hij vanaf Venetië doorgereisd naar het zuiden.
Daarom zijn wij gisteren vertrokken naar Pietrasanta. ‘Wij’ zijn Jacques van Herten en Desi Goudman, cameraman en assistentie, John Sillevis, voormalig hoofdconservator van het Haagse Gemeentemuseum, en ondergetekende. John doet de presentatie, ik de productie. Onze gids ter plekke is Eppe de Haan. Samen met John is hij nauw betrokken bij de presentaties op Hofwijck. De komende week bezoeken wij ateliers, interviewen we beeldhouwers en klimmen we die marmerbergen op. U kunt iedere dag in dit blog met ons meekijken. Van alles opsteken over de kunst van het beeldhouwen, en misschien ook iets meepikken van het ‘Italiëgevoel’. De film kunt u zien vanaf 21 juni, op Hofwijck.
(Tekst: Peter van der Ploeg / Foto: Piazza Duomo, Pietrasanta)
