(Oud-wethouder Floor Kist schrijft columns over ‘smart cities’. Het gebruik van technologie, internet en data om maatschappelijke vraagstukken te helpen oplossen. Of het nu gaat om zorg, onderwijs, verkeer, wonen, luchtkwaliteit er komen steeds meer technologische aanpakken op ons af. In deze columns wil hij u graag meenemen in de mogelijkheden, wenselijkheden en onwenselijkheden van dit soort ontwikkelingen. Dan kunnen we daar met z’n allen een goed gesprek over voeren, voordat het ons gewoon overkomt)

In 1985 waren er negen megasteden meer dan 10 miljoen inwoners, in 2017 waren het er 47. Wereldwijd wonen steeds meer mensen in stedelijke gebieden. Geluidsoverlast wordt hierdoor ook een megaprobleem. Miljoenen mensen in Nederland hebben last van ernstige geluidshinder. De grootste drie boosdoeners zijn wegverkeer (9,3%), buren (8,4%) en vliegverkeer (4,6%).

Los van de hinder van geluidsoverlast, geeft RIVM aan dat het onze gezondheid aantast. Wanneer geluid te hard is of langdurig op ons inwerkt kan dat invloed hebben op onze gezondheid en ons welzijn. Geluid kan leiden tot hinder, slaapverstoring, verstoring van de dagelijkse activiteiten en stress. Deze effecten kunnen op hun beurt weer aanleiding geven tot een hogere bloeddruk en verhoogde niveaus van het stresshormoon cortisol, waardoor het risico op hart- en vaatziekten en psychische aandoeningen wordt verhoogd. Geluid kan echter ook direct resulteren in fysiologische reacties zoals een verhoogde bloeddruk. Ook kan geluid een negatieve invloed hebben op de leerprestaties van kinderen.

De afgelopen weken ging ik op zoek naar manieren om geluidsoverlast te verminderen.

Hoe mooi zou het zijn als de inzet van techniek voor rust in huis kan zorgen. Dat zou kunnen met zogenaamd ‘antigeluid’. Geluid bestaat uit golven. En als je tegenovergestelde golven produceert, dan schakelen die de oorspronkelijke geluidsgolven uit en wordt het stil.

Professor Selwyn Wright, University of Huddersfield, patenteerde meer dan twintig jaar geleden zijn ‘Silence machine’. Een artikel uit 2002 in een Silence Machine voor een werkomgeving al mogelijk is. Het gaat dan uit van zogenaamd voorspelbaar en herhaalbaar geluidsoverlast. Dat is ook niet zo gek omdat die geluidsgolven makkelijker uit te schakelen zijn met antigeluid.

In hetzelfde artikel staat ook dat een vernuftigere Silence machine voor thuis, en voor onvoorspelbare geluidsoverlast binnen drie jaar wordt verwacht. Helaas overleed prof. Wright in 2015 zonder zijn Silence machine voor thuis af te hebben.

Daarom was ik erg blij te vernemen van het geluidswerende product Muzo van het bedrijf Celestial Tribe in San Francisco. Via crowdsourcing verzamelde dit bedrijf meer dan 2,5 miljoen dollar om hun product op de markt te brengen.

Helaas werkt het niet. Op Youtube legt Electroboom uit waarom niet en demonstreert hoe Muzo eigenlijk geen verschil maakt. Dat komt omdat als geluid van verschillende kanten komt, het natuurkundig niet mogelijk is om vanuit één plaats al die geluidsgolven uit te schakelen.

Maar in compacte omgevingen kan het wel. Bovendien kan antigeluid bij de bron wel helpen geluidsoverlast tegen te gaan. Zo werkte Nissan al in 1992 aan antigeluidstoepassingen in hun auto’s.

Het bedrijf Silentium werkt deze methode voor thuis verder uit. Zijn er zoemende apparaten in huis, dan kan antigeluid ze stiller maken. Het gaat dan om voorspelbaar en herhaalbaar geluid. Dat gaat dus alleen om apparaten in huis en helaas niet over geluidsoverlast van buren, de snelweg of de kermis in de buurt. Daarvoor zijn de reguliere vormen van isolatie het meest effectief.

Het wachten is dus voor de Silence machine voor thuis.

Een andere techniek is witte ruis. Dat lijkt nog het meest op de ruis van een oud televisietoestel als het geen signaal ontving. Er zijn verschillende klanken mogelijk. Maar het zijn altijd rustige achtergrondklanken.

Witte ruis wordt al geruime tijd gebruikt om mensen te helpen bij het slapen. Het filtert als het ware sterke geluiden uit. Dus een mooie tussenoplossing voor geluidsoverlast van buiten.

Als het in steden drukker wordt, neemt het verkeer waarschijnlijk toe. Er is een verscheidenheid aan maatregelen te nemen om geluidsoverlast van verkeer tegen te gaan. Een hybride of elektrische auto rijdt stiller dan een benzineauto. Het effect op geluidsoverlast wordt bereikt als meer dan 50% van de auto’s stil zijn. op dit moment is het meest effectieve middel gereduceerde snelheid. Een auto rijdt stil tussen 30 en 60 kom per uur. Het meeste geluid komt dan van het optrekken en remmen.

Stille wegen zijn in opkomst, maar vooral op rijkswegen. Het asfalt absorbeert als het ware het geluid, maar zorgt ook dat het contact tussen de weg en de banden gladder en stiller is. Het belangrijkste nadeel van stille wegen is dat na vijf jaar de geluidsreductie afneemt en na acht jaar niet meer van toepassing is. Dat maakt het onderhoud vele male duurder dan voor ‘regulier’ asfalt.

Wachten op meer stille auto’s, snelheid overal terugbrengen of meer geld uitgeven voor stil asfalt? Daar zijn de meningen over verdeeld.

Een bijzondere ontwikkeling ontdekte ik in Utrecht. De gemeente heeft gezondheid hoog in het vaandel en wil daarom ook geluidsoverlast aanpakken. In plaats van overal proberen geluidsoverlast te beperken, zet de gemeente het principe van Soundscape toe. Hoe beleven mensen geluid en geluidsoverlast en is het mogelijk in de stad rustpunten te maken.

In een artikel geeft een medewerker van de gemeente voorbeelden: woningen aan een weg kun je totaal isoleren, maar bijvoorbeeld ook voorzien van een extra rustige achterkant en daar dan ook de slaapkamers plannen. Een tweede voorbeeld: als je weet dat mensen van geluidsstress kunnen herstellen door veilige geluiden, kun je heel gericht een stadsgebied voorzien van voldoende stille plekken zoals een park of een fiets- of wandelroute door het groen. Het mooiste is als deze routes in de stad aan elkaar worden verbonden en naar grotere ‘rustgebieden’ leiden buiten de stad.

Met zoveel verschillende invalshoeken om met geluidsoverlast om te gaan, zou het toch moeten lukken om onze omgeving wat stiller te krijgen.

(Floor Kist)