De coronacrisis zet de gemeentefinanciën zwaar onder druk, niet alleen nu maar ook in de toekomst. De crisis zorgt voor extra uitgaven en voor lagere inkomsten. Bij dat laatste gaat het om minder belastinggeld, leges, huur, dividend, eigen bijdragen voor zorg en grondexploitaties (verkoop gemeentegrond voor bebouwing).
Dat blijkt uit een brief van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Met de rijksoverheid is pas op een zestal terreinen overeenstemming bereikt inzake financiële compensatie. Het betreft: bijzondere bijstand zelfstandige ondernemers (Tozo) 3,8 miljard euro; cultuursector 300 miljoen euro; lokale media 11 miljoen euro; voedselbanken 4 miljoen euro; wegvallen ouderbijdrage peuterspeelzaken 3 miljoen euro; extra uitgaven zorg (sociaal domein).
Er komt volgens de VNG echter nog veel meer op de gemeenten af. Extra uitgaven voor de GGD, Veiligheidsregio en handhaving bijvoorbeeld. Maar ook in de eigen ambtelijke organisatie wegens thuiswerken en investeringen in ict en beschermingsmiddelen. Voor leerlingenvervoer wordt betaald al vindt dat niet plaats.
Er valt een toename van huiselijk geweld te voorzien dus meer uitgaven voor Veilig Thuis. De opvang van dak- en thuislozen vraagt meer aandacht en dus geld. Het helpen van werklozen aan werk is nu moeilijker; dus zitten zij langer in een uitkering. Statushouders krijgen minder snel een woning en zitten langer in de bijstand. In de schuldhulpverlening zijn meer aanvragen te voorzien. Omdat het inkomen door de crisis wijzigt zal lopende hulp herzien moeten worden.
De uitgaven voor de bijstand stijgen met tientallen procenten. Binnen de bijstand stijgen de uitgaven voor leermiddelen. Er moet meer afval worden opgehaald hetgeen ook meer kost. Door sluiting van scholen is het mogelijk dat er in de zomer zomerscholen dan wel schakelklassen georganiseerd moeten worden. Het sociaal werkbedrijf zal meer geld vergen.
Cultuurinstellingen en sportverenigingen vergen steun hetgeen leidt tot minder huur- en belastinginkomsten. Gemeenten zullen lange termijn garantstellingen voor de instellingen en verenigingen moeten bieden. De sport is nu al 85 miljoen euro aan inkomsten kwijt.
In de jeugdgezondheidszorg is na de crisis een inhaalslag nodig inclusief hogere uitgaven. De invoering van een 1,5 meter samenleving betekent extra investeringen in het onderwijs en de gemeentelijke organisatie (inrichting kantoren, handhaving).
