Toegegeven, het was een verrassing dat B&W onder aanvoering van wethouder Juliette Bouw vrijdagmiddag een voorstel naar de gemeenteraad zonden over een nieuwe Vlietbrug in Leidschendam.

Tot nu toe was de kwestie immers steeds vooruit geschoven. Het meest recent van besluitvorming rond de jaarwisseling 2019-2020 naar de jaarwisseling 2020-2021. Maar dan zou het ook wel gaan om een ‘definitieve’ besluitvorming, zo kreeg de gemeenteraad te horen.

Wie de stukken nu goed leest kan maar tot één conclusie komen: het betreft geen ‘definitieve’ besluitvorming.

B&W vragen de gemeenteraad in te stemmen met de verdere voorbereiding van de brugbouw en de uitwerking van verkeersmaatregelen waardoor het aantal auto’s op de drie bestaande Vlietbruggen (exclusief de Oude Tolbrug: Westvlietweg-Fonteynenburghlaan) én de nieuwe brug in het jaar 2030 tot 6000 per dag wordt beperkt. Kosten: 800.000 euro.

Tweede deel van het B&W-voorstel aan de gemeenteraad: ‘over te gaan tot de aanleg van een brug ter hoogte van Klein Plaspoelpolder (KPP), wanneer de meest optimale vorm van de in te voeren verkeersmaatregelen vaststaat. Deze verkeersmaatregelen worden ingevoerd op het moment dat een nieuwe brug is gerealiseerd’. Dat laatste kan in 2026 het geval zijn, aldus B&W. Als alles vlot verloopt.

Kortom: er wordt dus nu niet gevraagd in te stemmen met de bouw van de brug. En daar zijn redenen voor. Allereerst de ‘technische’. De brug kost, kaal, 19,7 miljoen euro. Dat geld hebben B&W niet. Ze willen het dus uit de gemeentelijke reserves halen.

Bovenop de ‘kale’ kosten komen echter nog onvoorziene kosten van enkele miljoenen. Het in stand houden van de brug kost, als die éénmaal klaar is, zo’n 18 miljoen euro. Dan zijn er nog zo’n 15 tot 20 kostenposten niet meegerekend waaronder btw, rentelasten, inflatie, advisering, bodemsanering en vastgoedkosten.

Door de aanleg van de brug en de wegverbinding door KPP kan de gemeente daar minder grond voor woningbouw verkopen. Dat scheelt 1,6 tot 3,7 miljoen euro aan inkomsten. En frustreert plannen van Borghese/Amvest voor bebouwing daar. Plannen die nota bene in samenwerking met de gemeente zijn gemaakt. Schadevergoeding?

De verkeersmaatregelen waar B&W over spreken betreffen een ‘gesloten’ verklaring van de Vlietbruggen, behalve de Oude Tolbrug. Inwoners, bepaalde bedrijven en werknemers van ondernemingen in Leidschendam-Voorburg zouden een ontheffing moeten krijgen. Zo wordt alleen het doorgaande verkeer getroffen. Inclusief camera’s kost dit alles 710.000 euro ineens en ruim 120.000 euro per jaar daarna.

Behalve de greep in de reserves geven B&W nergens aan hoe zij dit alles willen dekken. Wel zit er een tabel bij de voorstellen waaruit blijkt dat er jaarlijks een tekort ontstaat van een kleine 0,5 miljoen euro. Ook daarvoor bieden B&W geen oplossing.

Overigens moet ook de gevraagde 800.000 euro plus nog eens 50.000 euro voor de inspraak van burgers en ondernemers, uit de financiële reserves van de gemeente gehaald worden.

De voorstellen lopen dus financieel mank. Maar dat is niet alles. Of Justitie instemt met de gesloten verklaring van de bruggen staat niet vast. Daar wil men eerst concrete voorstellen zien. De milieueffecten van de plannen (luchtvervuiling, geluid en stikstof) zijn onduidelijk. Wel staat in de stukken dat de sloop van de Sytwende voetgangers- en fietsbrug en de aanleg van de nieuwe brug niet zonder meer kunnen doorgaan gezien de extra stikstofbelasting van de natuur.

B&W geven aan dat de voornemens betekenen dat het verkeer op de Vlietbruggen weliswaar afneemt, doch dat er elders in de gemeente meer auto’s gaan rondrijden. Over de effecten daarvan, en met name de aanpak van die problemen, zwijgen B&W.

Overigens is het verkeersaanbod op de Vlietbruggen nu tien tot 11 procent lager dan voorheen, zo constateert de Antea-group. Diezelfde group merkt op dat de berekeningen over het terugdringen van het aantal auto’s op de Vlietbruggen tot minder dan 6000 per dag, een onzekerheidsmarge hebben van 20 procent. Of te wel 1200 wagens. Tel uit je winst.

Al met al dus een wankel verhaal. Dat roept de vraag op waarom het zo wordt gepresenteerd. En dan komen we tot de ‘politieke’ redenen. Binnen de coalitie van VVD, CDA, PvdA en ChristenUnie-SGP hebben de eerste twee genoemde partijen zich hard gemaakt door de brug; de twee andere juist niet.

Dit dilemma werd in het coalitieakkoord omzeild door een ‘taboeloos’ onderzoek aan te kondigen naar een nieuwe oeververbinding. Dat proces is sindsdien alleen maar uitgerekt om de tegenstelling binnen de coalitie niet te laten verworden tot een heuse breuk.

Het voorstel dat er nu ligt, moet in ditzelfde licht worden bezien. Het is eigenlijk een procesvoorstel waarbij de gemeenteraad in de toekomst nog meerdere kansen krijgt het proces te stoppen (B&W spreken zelf over ‘nadere besluiten’). Bovendien is er nog een inspraaktraject voor burgers en ondernemers ingebouwd dat ook effect moet hebben.

Anders gezegd: B&W kunnen dit pakket nu met droge ogen presenteren en afwachten wat de gemeenteraad ervan vindt. PvdA en ChristenUnie-SGP hebben zich daar in het verleden tegen de brugbouw gekeerd. In het laatste brugdebat gaf PvdA’er Delroy Blokland nog eens aan dat zijn partij niet staat te springen bij de nieuwe brug. Om het mild uit te drukken.

Om eenieder gezichtsverlies te besparen en een breuk in de coalitie te voorkomen wordt er achter de schermen gewerkt aan dit scenario: de brug wordt tot een ‘vrije kwestie’ verklaard. Dat wil zeggen dat elk raadslid vrij is om voor of tegen te stemmen. Dat kan ook op grond van het coalitieakkoord want daarin staat niet keihard dat de brug er komt.

Zo zou het voorstel van B&W kunnen sneuvelen waarbij B&W alsmede de voorstanders VVD en CDA zich kunnen verschuilen achter de democratische besluitvorming (‘wij hebben het geprobeerd maar de raad heeft anders beslist’) terwijl binnen de gemeenteraad elke partij kan stellen dat het om een ‘vrije’ stemming ging en men ‘als partij’ dus niet gebroken heeft met de coalitie. Uitleg die ook in verkiezingstijd (gemeenteraadsverkiezingen zijn in maart 2022) heel bruikbaar is.

Het Brugspel gaat verder. Daar doet ook een verklaring van de VVD niets aan af: ‘We zijn blij dat er nu een plan ligt voor dit complexe dossier. Naast de nodige versterking van de infrastructuur met een nieuwe brug ook veel aandacht voor de leefbaarheid en tegengaan aanzuigende werking. Wat ons betreft een mooi gebalanceerd plan’. Gebalanceerd maar politiek onhaalbaar. En dat accepteren de liberalen inmiddels ook.