‘Stompwijk is de blinde darm van Leidschendam’. De in 2013 overleden Gerard Welp maakte zo’n 35 jaar geleden van zijn hart geen moordkuil. Hij vond dat het dorp Stompwijk er bij de gemeente een beetje bij hing. Het hoogstnoodzakelijke in het dorp werd gedaan, maar voor de rest vonden ze het wel best, daar in Leidschendam. Het nagenoeg zelfde kritische geluid is nu weer hoorbaar. Hangt Stompwijk er nog steeds een beetje bij? Of erger, is die darm lichtelijk ontstoken? Is wellicht een operationele ingreep nodig?

Leo Oliehoek, lid van de plaatselijke Adviesraad, draaide er in de Dorpsketting (lokaal huis-aan-huisblad, red.) niet omheen. Enkele citaten uit Oliehoek’s verhaal: ‘De politiek in Leidschendam moet wakker worden geschud’; ‘Er moet een eind komen aan deze negatieve spiraal’; ‘Toch maar eens met de buren gaan praten, daar is Stompwijk misschien beter af’. Met buren doelt hij op Zoeterwoude, waar volgens hem ‘het ene na het andere bouwplan gereed komt’.

Al eerder probeerde Oliehoek de knuppel in het hoenderhok te gooien. In de Stompwijk-film ‘Dorp tussen Steden’ (2011) stak hij al eens zijn nek uit (misschien is aansluiting bij Zoeterwoude zo gek nog niet). Maar toen bleef het daar bij, zijn suggestie kreeg geen vervolg. Nu bespeurt hij opnieuw hij weer onvrede en gemor; de meeste dorpsbewoners vinden, zo leert zijn rondvraag in het dorp, dat ‘we in Zoeterwoude beter af zouden zijn’. Zijn stuk in de Dorpsketting sluit hij af met ‘ik blijf hopen op snelle woningbouw in Stompwijk, maar ook op een Stexit’.

De discussie is niet nieuw. Ooit was het de provincie Zuid-Holland, die voorstelde om Stompwijk bij Zoeterwoude in de te delen. En de inwoners van Stompwijk hebben zelf ooit de kans gehad om zich uit te spreken voor aansluiting bij Zoeterwoude of blijven bij Leidschendam. Dat is allemaal passé. Wel bestaat intussen een aanzienlijke grotere gemeente Leidschendam-Voorburg.

Oliehoek houdt vast en is voorstander van ‘Stexit’; Stompwijk zou zich dan loswrikken van Leidschendam-Voorburg en in de toekomst één gemeente vormen met Zoeterwoude. Leidschendam-Voorburg behoort tot de stedelijke agglomeratie van Groot Den Haag en het groene dorp aan de oostkant van de gemeente heeft daar geen of amper (ver)binding mee. Een buitenstaander, die de kaart en gemeentelijke indeling van Zuid-Holland bekijkt, kan überhaupt niet vatten waarom Stompwijk bij de gemeente Leidschendam-Voorburg hoort.

Zo op het oog heeft in het dorp de tijd de afgelopen decennia wat stilgestaan. Het oogt hier en daar wat armoedig, het onderhoud van nogal wat gebouwen laat te wensen over, de woonsituatie verslechtert (er wordt simpelweg niet gebouwd), jongeren trekken weg naar elders, winkels verdwijnen en het verenigingsleven verschraalt. Ook de bizar slechte dorpsstraat werkt door in veel, wat langs en ín het lintdorp zelf gebeurt.

Een vertegenwoordiger van de Raad van State zei me ooit: als de inwoners van een plaats in overgrote meerderheid willen ‘verhuizen’ van de ene gemeente naar de andere, dan is dat in principe mogelijk. Maar, zo voegde hij eraan toe, dan moet je wel aan een heel grote meerderheid denken van 95 tot 100 procent.

Gemeentelijke herindelingen komen nog steeds voor dus waarom zou dat in deze regio niet kunnen? Los van de vraag of zo’n herindeling in de praktijk haalbaar is, rijst een andere: zit Zoeterwoude wel op Stompwijk te wachten? Zoeterwoude is één van de kleinere gemeenten in Nederland en niet valt uit te sluiten, dat deze gemeente wordt opgeslokt door Leiden. Met Stompwijk erbij heeft Zoeterwoude wellicht betere overlevingskansen, al was het maar omdat het qua oppervlakte een behoorlijk grote gemeente zou worden. Daar komt bij: Stompwijk en Zoeterwoude passen niet alleen sociaal, economisch, cultureel en maatschappelijk goed bij elkaar, ook het landelijk gebied sluit naadloos op elkaar aan.

Het lijkt anno 2021 de moeite waard om de haalbaarheid van zo’n herindeling (niet alleen de theorie, maar ook de praktijk) eens op hoofdlijnen te onderzoeken. Wat willen de betrokken partijen, niet alleen de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Zoeterwoude, maar ook de provincie Zuid-Hol land? Wat zijn de voor- en nadelen voor Stompwijk? Is het wishful thinking of zou het echt kúnnen?

De hamvraag is dus: is die herindeling een haalbare optie is en wat zijn de belangrijkste voorwaarden om dat voor elkaar te boksen? Die vraag komt eerst. Een onafhankelijke deskundige, onomstreden en bekend met een dergelijke materie, zou op die vraag binnen een halfjaar een antwoord moeten kunnen geven. Noem het voor mijn part een soort ‘flitsonderzoek’. Is het resultaat ‘niet haalbaar’, dan is het klaar. Dan is die discussie van de baan.

Is de conclusie ‘Ja, het zou kunnen’, dan volgt een iets langer proces. Dan moeten de hoofdlijnen van zo’n overstap worden uitgewerkt en zal de bevolking zich uit moeten spreken. Voor de Adviesraad lijkt het mij een geweldige uitdaging om zo’n flitsonder-zoek van de grond te krijgen. Een ervaren ‘verkenner’ moet die klus binnen afzienbare tijd kunnen klaren.

(Jack Luiten)