Henk Bouwmans, die als ‘verkenner’ de mogelijkheden voor een nieuw te vormen coalitie onderzocht, heeft geen titel aan zijn verslag gegeven. ‘Beter doen’ had het opschrift kunnen zijn. Tenminste, dat is de intentie die hij als leidraad noteerde uit de gesprekken met alle lijsttrekkers.

Dat ‘beter doen’ draait om vier thema’s, zo noteerde Bouwmans: wonen (woningen bouwen, sociaal en middensegment); omgang met en dienstverlening aan inwoners; duurzaamheid (groen en energiezuiniger); verkeer en bereikbaarheid.

Op zich niet verrassend, die vier. Opvallend zijn wel enkele toevoegingen. Bijvoorbeeld dat de wensen van de inwoners bij woningbouw leidend moeten zijn en niet die van projectontwikkelaars. Dat de gemeente bewoners veel actiever moet opzoeken en betrekken bij het beleid (participatie). Dat er bij verkeer en bereikbaarheid toch weer de vraag of er een extra brug over de Vliet moet komen, op tafel ligt.

Essentieel vinden de partijen het dat er iets gedaan wordt aan het gevoel van de inwoners dat de leefbaarheid onder druk staat, dat de inwoner het vertrekpunt is bij de gemeentelijke dienstverlening, dat de sociale binding wordt versterkt en de gemeente inwoners helpt die in de knel zitten.

Ronkende volzinnen waar ook nog aan wordt toegevoegd ‘dat de gemeente concrete resultaten gaat boeken’. Au, die doet pijn. Het betekent immers ook dat zulks tot nu toe kennelijk niet het geval is. En dat erkennen dus degenen die de gemeente besturen! Dat roept de vraag op wat ze dan tot nu toe hebben gedaan, en waarom het nu dan ineens anders zou gaan.

Henk Bouwmans stelt dat er bij zijn gesprekspartners het gevoel leeft dat de politiek in Leidschendam-Voorburg een nieuwe fase ingaat; een nieuwe start maakt. Hij schrijft dat toe aan ‘wisselingen in de politiek-personele bezetting’ waardoor er steeds meer raadsleden zijn die ‘niet belast zijn met het gepolitiseerde klimaat uit het vorige decennium’. Het gaat niet meer om de poppetjes maar om de inhoud.

De verkenner noemt zijn naam niet. Dat hij op Frank Rozenberg, ex-fractievoorzitter van GBLV, ex-wethouder en ex-boegbeeld van die partij doelt, is voor eenieder duidelijk. Zijn manier van politiek bedrijven viel bij menig ander in slechte aarde. Heel slechte aarde. Het leverde in 2018 de uiterst wankele coalitie VVD, CDA, PvdA, ChristenUnie-SGP op. En eind 2021 een breuk in GBLV waarbij Rozenberg zelf de handdoek in de ring gooide.

Bouwmans gaat zelfs zo ver te stellen dat de gepolitiseerde verhoudingen in de gemeenteraad de afgelopen jaren het gezag en het aanzien van de gemeenteraad bij de inwoners heeft geschaad. Een nogal boude stelling. Alsof de inwoners de dagelijkse gang van zaken bij die gemeenteraad volgen. Het feit dat maar 51 procent van de kiezers op kwam, wijst eerder op een desinteresse voor het politieke wel en wee in de gemeente.

Terug naar het ‘beter doen’. Wat zijn de ideeën daarbij?

= Inwoners beter meenemen in het beleid. Zo ook maatschappelijke instellingen en organisaties,

= Een gesprek binnen de gemeenteraad over wat voor raad men wil zijn,

= Bij de vorming van de nieuwe coalitie niet al de keuze van een nieuwe burgemeester meenemen,

= Realistische beleidsdoelen stellen en daarop ook het ambtelijk apparaat afstemmen,

= Woningen bouwen voor de Stompwijkers in Stompwijk en hen ook het gevoel te geven dat zij bij de gemeente horen,

= De relatie met Den Haag opnieuw definiëren; zorgen dat Leidschendam-Voorburg meepraat bij alle bestuursberaden en andere overleggen. Ook een houding kiezen: diplomatiek zijn of met de vuist op tafel slaan.

Baanbrekend klinkt het allemaal niet. Sterker nog, met de al eerder genoemde vier thema’s allemaal heel logisch. Maar dat roept wel meteen de vraag op waarom dat allemaal al niet reeds lang in gang in gezet. Als men het allemaal zo goed weet.

Wat heeft ‘men’ dan zitten doen in colleges van B&W en gemeenteraden? Het antwoord kan niet zijn ‘niets’ omdat de politiek-personele verhoudingen niet zo goed waren. Dat is een te makkelijk alibi en doet een ex-coryfee van GBLV te veel eer.

Misschien moet de conclusie wel zijn dat het niveau van B&W, gemeenteraad en ambtenarenapparaat niet hoog genoeg is. Dat men niet professioneel genoeg is (gemeenteraadsleden bijvoorbeeld doen het part time naast hun ‘normale’ werk). Het gewoon niet aan kan.

VVD, GBLV en D66 hebben volgens Bouwmans ‘een gevoel van urgentie en daadkracht om snel met elkaar aan de slag te gaan’. Welke coalitie heeft dat niet? En dingen beter doen dan de voorgangers is ook een vast motto. Het komt echter op concrete daden aan.

Bij de gemeenteraadsverkiezing was de opkomst 6,3 procent lager dan in 2018. De verkenner noteerde dat alle partijen zich daar zorgen over maken. Een eensluidende verklaring had men echter niet.

Genoemd werden: de wijze van politiek bedrijven, de onzichtbaarheid van de gemeenteraad, de bestuurscultuur, de dienstverlening door de gemeente, landelijke politieke keuzes. Allemaal zaken waar men zelf – behalve de landelijke politieke keuzes – verantwoordelijk voor is. Opvallend: de eigen daadkracht, het gewoon doen wat beloofd is, werd niet genoemd.

Indien de coalitie VVD, GBLV, D66 tot stand komt krijgt de gemeente een liberaal bestuur. En van liberalen is bekend dat die juist zoveel mogelijk willen overlaten aan de burgers zelf. Vrijheid blijheid, met een overheid (lees: stadsbestuur) dat zich terughoudend opstelt. En niet direct als ‘doen’ terwijl over de vraag of het ‘beter’ is de meningen uiteen lopen.

Misschien toch heel wijs van Henk Bouwmans dat hij zijn stuk geen titel meegaf.