De gemeenteraadsverkiezingen van medio maart stonden in een slecht gesternte met een erg laag vertrouwen in de politiek en politici. Dit werd nog gevoed door meerdere politieke uitglijders. Met telkens hetzelfde afweermechanisme van de politiek verantwoordelijken, die niet wensen te vertrekken en zogenaamde excuses verpakt in dure compensaties met publiek geld. Hoezo een andere bestuurscultuur?

Ongeveer de helft van de kiezers, ook in Leidschendam – Voorburg, heeft in maart het stemhokje maar bezocht: een historisch laagterecord. Met een verschil van ruim 150 stemmen werd de VVD nipt groter dan Gemeentebelangen. Samen met D66 gaan die nu verder formeren. Met 21 van de 35 zetels als basis. Dat betekent wel dat in totaal minder dan 1 op de 3 stemgerechtigden deze samenstelling daadwerkelijk gekozen hebben. En dat dus 2/3 van de kiesgerechtigden de facto buitenspel staan. Hoezo: een politiek mandaat?

Gekoppeld aan de mislukte poging van het vorige college om de beloofde burgerparticipatie in beleid en praktijk om te zetten een zorgelijke situatie. Kan het ook anders?

Zeker en het is ook noodzakelijk om het vertrouwen van burgers in het politiek bestel te herstellen en verhogen. Een drietal tips want nu is het moment daar. Echter om stevige veranderingen ruimte te geven moet er eerst uitgeruimd worden. Net als de voorjaarsschoonmaak. Alles het (gemeente-) huis uit, nagaan wat zinvol is terug te zetten, overbodige zaken weg, poetsen en herinrichten.

Tip 1. Denk eens aan een raadsakkoord in plaats van de traditionele coalitieakkoorden met een minimale meerderheid. Door de vele politieke partijen en voortdurende versnippering is een raadsbreed akkoord een wenkend perspectief. In 2014 werd er in 34 gemeenten mee gewerkt en dit steeg in 2018 naar 56 gemeenten van de circa 350. Afstappen van ‘the winner takes all’ naar ‘the best of both worlds’ vergt visie en moed. Er kan ook aan een zakencollege gedacht worden, op afstand van de politiek. Niet gek als je beseft dat de gemeente als laagste overheidsechelon veel met name uitvoerende taken heeft, die nog te vaak politiek gemaakt worden.

Ten tweede de houding van de politiek naar haar burgers toe. De Bestuursacademie geeft hier in 2019 wat tips voor: denk en handel vanuit de burger, betrek burgers zo vroeg mogelijk in het beleidsproces, manage verwachtingen, ga experimenteren en wees transparant, eerlijk en betrouwbaar. Ik zou er nog aan toevoegen: deel relevante informatie vooraf en eerst nagaan wat betrokkenen vinden en dan pas beslissen.

Als derde tip, de inhoud. Waar moet het lokaal bestuur zich mee bemoeien met haar aanzienlijke middelen, regels en ambtenaren? Focus is nodig op die zaken die met name relevant zijn voor haar burgers. Enkele basisvoorzieningen zijn onder meer: betaalbare woningen voor uiteenlopende groepen, urgente veiligheids- en gezondheidsproblematiek, hinder en overlast van met name verkeer en de duurzaamheid / energietransitie. Kiezen is delen en verliezen maar focus geeft meer kans op resultaat.

(Rob van Engelenburg. Kenniscentrum burger en overheid)