‘Bij de gemeenteraadsverkiezingen van medio maart is landelijk gezien 1 op de 2 kiezers gaan stemmen. Een laagterecord dat verontrustend is. De redenen hierachter zullen, ook regionaal, verschillen. Ontegenzeggelijk zal meespelen het aspect vertrouwen in de politiek. Waarbij landelijk slagschaduwen werpt op het lokaal niveau.

Over het algemeen ligt het vertrouwen van burgers in de landelijke politiek lager dan die in de lokale overheid, die dichter bij de mensen (zou moeten) staan. Landelijk bezien heeft rond de laatste verkiezingen gemiddeld 40% weinig of geen vertrouwen in de lokale politiek.

Dit beeld varieert sterk per gemeente. Met name aan de randen van Nederland is het wantrouwen gestegen tot zo’n 70%. Maar ook dichterbij in buurgemeente Voorschoten was het vertrouwen in de lokale politiek uiterst laag. Lichtpuntjes waren ook regionaal ook te melden, bijvoorbeeld Zuid West Drenthe , Friesland en Zeeuws Vlaanderen.

Ook de vaste trends in dit fenomeen zijn aan erosie onderhevig. Zo zouden kleinere plattelandsgemeenschappen meer gezagsgetrouw en vol vertrouwen zijn in de overheid. Dit beeld verandert onder invloed van het afnemend vertrouwen in instituties en verschuift naar meer vertrouwen in personen. Waar men vroeger op de partij, bijvoorbeeld het CDA, vertrouwde is men nu meer geneigd zich te richten op de persoon, zie Pieter Omtzigt. Ook het aloude beeld dat de verstedelijkte gebieden met meer hoger opgeleide inwoners meer vertrouwen in de overheid hebben vervaagt.

Een probleem? Zeker want het tast meer aan dan de democratische legitimiteit. Een aantal suggesties om dit tij te keren tot slot. Ten eerste herijk je relatie van lokaal bevoegd gezag met je inwoners. Ook in Leidschendam-Voorburg is het burgerparticipatiebeleid ingezet door het vorig college van B&W verzand en mislukt.

Vertrouwen terugwinnen van de burgers is primair het aangaan van een serieuze relatie op basis van gelijkwaardigheid, een open inhoudelijke dialoog zonder gemeentelijke besluitvorming vooraf op basis van een gelijk (informatie) speelveld. Zet burgers, buurten en wijken in hun kracht door buurtbudgetten met vrije beslisruimte met minimale kaders.

Met een ‘Ja, mits’ in plaats van ‘Nee, tenzij’ benadering om het laaghangend fruit (makkelijke te realiseren dingen, red.) in de eigen leefomgeving te gelde te maken. Investeer niet alleen in een verandering van de huidige beleidsprocessen en bestuurscultuur maar ook in het bevorderen van de sociale cohesie en experimenten in samenwerking met burgers. Om ervan te leren.

Te ambitieus? Nee, want elders in het land wordt het al gedaan. Nuttig en noodzakelijk? Zeker, want doorgaan op dezelfde weg is geen optie’.

(Rob van Engelenburg)