Transparantie, openheid, verantwoording afleggen, uitleggen, in gesprek gaan met de inwoners; het zijn favoriete begrippen bij politici. Middelen om vertrouwen te (her)winnen. Maar als het bij henzelf in de buurt komt, gaan alle deuren dicht.

Zo willen de bewoners van het Raadhuis absoluut niet dat er in de media geschreven en gesproken wordt over individuele ambtenaren. Hun identiteit wordt afgeschermd als betrof het lieden van heilige status. Terwijl het gewoon dames en heren zijn die in dienst van de inwoners van de gemeente zijn en werken.

Dan zou je toch kunnen en mogen verwachten dat de inwoners ook hun identiteit mogen kennen, mogen weten wat ze doen, alsmede de resultaten van dat werk beoordelen. Niet dus.

Een voorbeeld van eerder dit jaar. Bekend wordt dat de griffier (zeg maar de secretaris) van de gemeenteraad niet goed ligt. Er is veel kritiek op zijn functioneren. Vlietnieuws publiceert daar over. Met naam en toenaam. De man is immers in dienst van de gemeenteraad, en die raad is ‘onze’ vertegenwoordiging binnen het gemeentebestuur. Dus hebben inwoners toch het recht te weten hoe het daar toegaat.

Op het Raadhuis meent men van niet. Burgemeester Jules Bijl stuurt per kerende post een brief naar de gemeenteraad waarin hij de publicatie in felle bewoordingen hekelt. Roddel en achterklap volgens Bijl. Vanuit de ambtelijke top wordt Vlietnieuws zelf benaderd. Dit kan niet en mag niet, luidt de boodschap. Men wil tekst en uitleg.

Enkele maanden later vertrekt de griffier op grond van de door Vlietnieuws genoemde redenen. Het Raadhuis zwijgt. Excuses naar Vlietnieuws zijdens de burgemeester blijven uit.

Tweede voorbeeld. De gemeentelijke centrummanager (verantwoordelijk voor de gang van zaken in Damcentrum, Huygenskwartier, Julianabaan en, zijdelings, de Mall) gaat per 1 september ook in Gouda aan de gang.

Een topambtenaar met een tweede baan; een nieuw fenomeen in een gemeente die al jaren roept dat de ambtenaren het werk niet meer aan kunnen omdat de werkdruk te hoog is. Waardoor de beleidsontwikkeling – waarvan de inwoners zouden moeten profiteren – moet worden getemporiseerd.

De centrummanager, Jacq Cornelissen, had kennelijk niet genoeg te doen. Anders kun je er geen tweede baan bij nemen. Tegelijk roept de dubbelfunctie vragen op inzake te werken uren in Leidschendam-Voorburg en de arbeidsvoorwaarden (het salaris wordt tenslotte door de inwoners opgebracht).

En wat te denken van de precedentwerking? Mag nu elke ambtenaar van Leidschendam-Voorburg er een baan bij nemen? Als je de een toestaat kun je het de ander moeilijk weigeren. Wat is dan het effect op de beleidsontwikkeling?

Als Vlietnieuws over al dit soort aspecten vragen stelt gaat de deur dicht op het Raadhuis. Na het nodige aandringen komt er 36 uur nadat de vragen zijn gesteld, een antwoord. Ja, hij werkt minder uren voor Leidschendam-Voorburg. Punt.

Verder niets behalve dan de toevoeging dat men ervan uitging dat de vragen niet meer beantwoord hoefden te worden omdat Vlietnieuws al een bericht had gehad. Inhoudelijk werd dus nergens op ingegaan, zelfs niet op het feit dat de centrummanager met naam en toenaam was genoemd. 1-0.

Nadat Vlietnieuws zijn beklag doet over het inhoudsloze, alibi achtige antwoord, volgt de mededeling dat er geen uitspraken gedaan worden over medewerkers. Dat mag niet in het kader van privacy-wetgeving, zo wordt gesteld. Dat de vragen over het gemeentelijke beleid ter zake gingen en niet over het arbeidscontract van betrokkene, wordt gemakshalve ‘over het hoofd gezien’.

B&W zitten erbij en kijken er naar. En vinden het kennelijk prima. Vanuit de gemeenteraad blijft het ook stil. Dat is dezelfde club mensen die jaar in jaar uit accepteert dat de gemeente voor zo’n 10 miljoen euro werk door ingehuurde externen laat doen. Voor een deel telkens weer dezelfde bedrijven. Er wordt nooit een vraag over gesteld.

Onder de vorige coalitie heeft voormalig D66-fractieleider Jacco van Maldegem hemel en aarde moeten bewegen om tenminste het organigram (organisatiestructuur) van de gemeentelijke organisatie openbaar te krijgen. Dat is gelukt doch er staan alleen afdelingen op; geen namen of aantallen ambtenaren.

Door toedoen van Van Maldegem werd ook de zogenoemde Mandaatregeling inzichtelijk: bevoegdheden die B&W aan ambtenaren kunnen delegeren. Maar welke ambtenaar wat mag doen, blijft in het verborgene.

Openheid? Politici – leden van B&W en de gemeenteraad – zijn passanten. Ze komen en gaan. Ambtenaren blijven en hebben feitelijk de macht. Vraag dat ook maar eens degenen die zich al jaren druk maken om burgerparticipatie en op een muur lopen.