De gemeente Leidschendam-Voorburg wil tegen de zin van 17.500 burgers in het natuur- en recreatiegebied Vlietlanden Noord 222 vakantievilla’s, haast 600 parkeerplaatsen en een grootschalige horecagelegenheid met zalenverhuur laten bouwen. Het is aardig om kritiek te leveren (zie Vlietlanden soap 1 en 2) maar verplicht ook om met verbetersuggesties te komen.
Wat leren we van deze herhaalde manier van werken (zie Schakenbosch, Duivenvoordecorridor) van de gemeente en het omgaan met verschillende belangen en zeker die van burgers. Belangrijk om de verhouding tussen inwoners en het (lees haar) bevoegd gezag te gaan verbeteren in beider belang.
Achtereenvolgens wordt stilgestaan bij de weeffouten in het huidige systeem, een alternatieve aanpak voor beleidsontwikkeling en een doorkijkje om tot een beter plan voor Vlietland te komen. In de huidige werkwijze van de gemeente kunnen de volgende systeemfouten verbeterd worden:
= De noodzaak om tot verandering van de woon- of leefomgeving in een gebied over te gaan moet vroegtijdig openbaar gemaakt worden, grondig onderzocht en onderbouwd worden (zonder tot invulling of oplossingsrichting over te gaan). Daarna is het aan de gemeenteraad om te bepalen of tot interventie overgegaan moet worden,
=Lobbyactiviteiten van belanghebbende (commerciële) partijen bij bestuurders en politieke partijen, met eigen belang, moeten vroegtijdig openbaar gemaakt worden,
= Projecten/gebiedsontwikkeling met regionale uitstraling of effecten worden niet beperkt door besluitvorming in lokaal verband maar in samenhang met buurgemeenten regionaal opgepakt,
= De planprocedure/vergunningsprocedure wordt in de tijd beperkt en toestemming om te bouwen wordt beperkt tot 2 jaar na verleningsdatum. Overschrijding van de termijn leidt tot intrekking van de vergunning. 2005 was het jaar dat het plan Vlietlanden Noord werd gepresenteerd,
= In de afweging van de publieke besluitvorming dient helder te zijn of het om initiatieven gaat met een eigen (commercieel) belang, eenduidig collectief belang of meervoudig collectief belang,
= Politieke uitruilprocessen om tot een meerderheid te komen voor een bepaald project dienen openbaar te worden in het kader van de transparantie en afweging,
= Vanaf het eerste moment dienen betrokkenen en burgers actief bij het planproces betrokken te worden. Want het gaat om de kwaliteit van hun leefomgeving. Meedoen is ook invloed uitoefenen en geen vrijblijvende gele stickers plakken.
Nagenoeg al deze verbetervoorstellen zouden gemakkelijk ingevoerd kunnen zijn geworden, als de politiek het maar zou willen. De huidige werkwijze van de gemeente is een zogenoemde top-down aanpak. Met op basis van belanghebbende signalen eerst intern beslissen in de bestuurskamers van de gemeente, het gezamenlijk einddoel bepalen en zich hieraan verbinden. Vervolgens wordt het als voldongen feit aan de burgers en omgeving gepresenteerd. En is de tegenstelling en onvrede met de mening van veel burgers een feit. Dit kan ook anders namelijk via een open en bottom-up beleidsontwikkeling
Mocht, na een grondige brede analyse en consultatie, tot een aanpassing van een gebied worden besloten dan worden alle betrokken partijen war onder inwoners uitgenodigd om met een open mind en blocnote in dialoog te gaan over de randvoorwaarden en kaders. Expliciet wordt nog niet over invulling gesproken en bestuurders dienen zich te onthouden van vroegtijdige standpuntbepaling. Op basis van deze constructieve dialoog wordt duidelijk wat wel en niet kan/mogelijk is. Na vaststelling in de gemeenteraad wordt het proces vervolgd richting oplossingsvarianten. Samen met de omgeving werken aan een oplossing met draagvlak biedt verrassende nieuwe inzichten, door de dialoog komen standpunten naar elkaar toe en structureel geaccepteerde oplossingen in beeld.
Als deze aanpak nu toegepast zou zijn geworden op het project Vlietland Noord, zult u vragen. Het is in de toekomst kijken. Een deel van de tegenstanders zal zeker blijven opteren voor: geen interventie. Een ander, naar verwachting groter deel zal zich met name richten op zaken als waardevolle delen van het gebied behouden waar onder het bos, betere inpassing in omgeving, beperking van de massaliteit van het bouwplan door stevige vermindering van het aantal woningen, meer variatie in functies dan alleen dure vakantiewoningen en beperking van de nadelen bijvoorbeeld bereikbaarheid en sluipverkeer en parkeren in Voorschoten.
Is het wellicht een utopie, deze verbetervoorstellen bij de coalitie van VVD, GBLV en D66? Dacht het niet, want beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Laten we eerst eens kijken naar de markt voor (vakantie) woningen. Door onder andere zaken als de continue geluidsoverlast van de drukste wegen van Nederland (A4 en RijnlandRoute), weerstand uit de omgeving en de economische recessie zullen de marktperspectieven voor de projectontwikkelaar er niet positiever op worden en zal aanpassing van deze massale plannen, ook voor hen, meer dan wenselijk worden. Op deze wijze kan ook de gemeente tijd winnen om via open beleidsontwikkeling tot meer aangepaste, onderbouwde en toekomstbestendige planvorming met draagvlak van omwonenden en gebruikers van het gebied te komen.
(Deel 3 trilogie. Tekst Rob van Engelenburg)
