De commissaris der Koning, Jaap Smit, noemt het een interessant en prachtig boek ‘heerlijke kost voor de liefhebber van cultuurgeschiedenis en erfgoed’. Daarmee doet hij de inwoners van Leidschendam-Voorburg, en dan met name Voorburg, tekort.

Het boek ‘De ziel van de Binckhorst’ gaat immers over hun gemeente. Voorburg wel te verstaan. Tenminste tot 1907. In dat jaar annexeerde Den Haag de Binckhorst. En daarmee werd ook het kasteel De Binckhorst Haags. Na zes eeuwen Voorburgs te zijn geweest.

In 1308 koopt Simon van Benthem een boerderij op een strandwal (zand) te midden van het drassige veengebied tussen Voorburg en Den Haag, vlak bij de Vroonsloot. Een sloot die in 1344/1345 middels graafwerkzaamheden omgevormd wordt tot Trekvliet: de waterweg tussen Vliet en Den Haag.

Simon verwerft niet alleen het huis maar ook 25 tot 30 hectare land. Land waarop turf wordt gestoken en vee wordt gehouden. Hij geeft zijn hele bezit aan Willem III, graaf van Holland. Deze geeft het in bruikleen weer terug. Simon mag zijn huis versterken; uitbouwen tot kasteel. Er komen een vierkante toren, wallen en grachten, een ophaalbrug.

Drie maal wordt het kasteel belegerd en deels verwoest: in 1350/51, 1359, 1573/74. Het huidige kasteel stamt uit het midden van de zestiende eeuw. Door de eeuwen heeft het talloze eigenaren gehad. En bewoners. Het kende glorietijden maar verviel ook tot ruïne waarbij sloop de enige optie leek. In 1928 werd het eigendom van de gemeente Den Haag.

Schrijfster Miep Smitsloo geeft de Voorburgse lezer talloze inkijkjes in het wel en wee van een grijs verleden. De slag bij de Geestbrug, de inpoldering van de Binckhorst, de trekvaart van Den Haag naar Leiden, de veroordeling van Neel Loes uit Voorburg omdat ze zand gooide in de Trekvliet, de rol van molen De Vlieger (opvolger van de Binckhorstmolen) in het geheel.

Natuurlijk komen de Romeinen en Forum Hadriani voorbij, net als de griezelverhalen over het kasteel die in Voorburg de ronde deden. Speciale aandacht is er voor Voorburger Kees Smit en diens bemoeienis met het eerste monument voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. En dat stond, u raadt het al, bij het kasteel. De plek waar overigens ook in 1931 de Nationaal socialistische Nederlandse arbeiderspartij (NSNAP) werd opgericht. Maar dat terzijde.

Het werk is rijkelijk voorzien van historische kaarten, prenten, foto’s en schilderijen die duidelijk maken hoe Voorburg er destijds bijlag en uitzag. Geen wonder dat onder andere Paulus Potter, Vincent van Gogh en Jan van Goyen de Binckhorst in hun werken vereeuwigden en iemand als Ferdinand Bordewijk er over schreef.

In het boek valt ook te lezen waar de naam Binckhorst vandaan komt. En dat was dus niet uit Voorburg. Dat het hele gebied met de Haagse woningbouwplannen drastisch gaat veranderen wordt eveneens beschreven. Voorburgers die daar moeite mee hebben kunnen die hoofdstukken desgewenst overslaan. De rest van de inhoud is sterk genoeg om De ziel van de Binckhorst te dragen.

De Ziel van de Binckhorst door Miep Smitsloo. Uitgeverij Sleutelstad uitgevers. ISBN 9789081158022