B&W willen dat de huidige discussie over het al dan niet openbaar maken van stukken in relatie tot het plan 222 recreatiewoningen in natuur- en recreatiegebied te bouwen, ophoudt. In plaats daarvan moet een inhoudelijke discussie komen over het ontwerp-bestemmingsplan waarmee de bouw mogelijk wordt.

Dat blijkt uit een brief van burgemeester Martijn Vroom aan de gemeenteraad. Het stuk is geschreven op verzoek van de raad zelf. Die verzocht B&W op 4 oktober per email om een ‘zienswijze’; een ‘visie op al dan niet (gedeeltelijk) openbaren document Vlietland-dossier’.

Het document wordt in de brief van de burgemeester vertaald naar ‘het first, second en third opinion document dat betrekking heeft op het Vlietland-dossier’ (de first opinion is een visie van een juridisch ambtenaar, de second van de advocaat van de gemeente, de third een advies dat de gemeenteraad inwon bij mr. T. Lam, red.). Bij alle opinies ging het om de vraag of er nog mogelijkheden waren voor de gemeenteraad de bebouwing te wijzigen en/of tegen te houden.

Vroom stelt het te ‘waarderen’ dat de gemeenteraad om de zienswijze heeft gevraagd. Dat is gebeurd, zo stelt hij, omdat de first en second opinion door het college van B&W zijn voorbereid en onder het college berusten. Daarnaast liggen er enkele B&W-besluiten op grond van verzoeken tot openbaarmaking middels de Wet open overheid (WOO).

De burgemeester herhaalt de gronden waarom de verzoeken zijn afgewezen. Het zijn stukken voor intern beraad die persoonlijke beleidsopvattingen bevatten, openbaarmaking schaadt het belang van het goed functioneren van het college c.q. de gemeente.

Tegen de afwijzingen is bezwaar gemaakt bij de onafhankelijke commissie voor bezwaarschriften Leidschendam-Voorburg. Op 5 oktober heeft de commissie B&W geadviseerd het bezwaar ongegrond te verklaren. B&W heeft dat overgenomen. Volgens Vroom maakt het oordeel van de commissie duidelijk dat het college steeds heeft gehandeld binnen de kaders en mogelijkheden die de WOO het college met de uitzonderingsgronden heeft gegeven.

‘Ondanks deze zuivere route, constateert ook het college dat het dossier onderwerp is geworden van een publiek debat waarbij feitelijkheden en framing door elkaar zijn gaan lopen. Dit heeft niet alleen geleid tot aantijgingen richting het college, maar ook tot beschuldigingen tegen ambtenaren die zich, vanuit hun functie, niet in de openbaarheid kunnen verdedigen’, aldus Vroom.

‘Ook worden de gemeentelijke organisatie als geheel en individuele ambtenaren aangevallen. Daarmee is voor een steeds grotere groep ambtenaren een onveilige werksituatie ontstaan. Voor het college is dit onacceptabel. Het college maakt zich hard voor een veilige werkomgeving’.

De burgemeester geeft de gemeenteraad ook nog een aantal ‘punten voor de interne beraadslaging’ mee. Hij spreekt over ‘fundamentele punten zijn voor het college leidend geweest in de overwegingen rond het wel en niet openbaar maken’:

= Transparantie: Alhoewel B&W het belang van transparantie binnen een democratie onderschrijven stelt Vroom dat dit ‘soms op gespannen voet staat met de veiligheid van medewerkers en de betrouwbaarheid van de overheid als geheel’. De gemeente heeft als werkgever de plicht te zorgen voor een veilige werksituatie waarin medewerkers zich vrijelijk uit mogen spreken over dossiers waar zij aan werken, aldus Vroom. De openbaring van deze meningen kan de veiligheid van deze medewerkers schaden als zij hierop worden aangesproken (maar zich niet kunnen verdedigen) door tegenstanders van bepaalde standpunten,

= Controle op werk van het college: gemeenteraad en inwoners kunnen het werk van het college controleren. Het college heeft de notitie waarin de first en second opinion samenkomen, begin december 2022 naar de gemeenteraad gezonden. Inwoners en raad zijn hiermee in staat gesteld het juridisch advies op basis waarvan het college haar standpunt heeft bepaald, te (laten) controleren. Op 11 juli 2023 is een publieksversie van de third opinion vrijgegeven,

= Een betrouwbare overheid: hieronder valt ook dat een betrouwbare overheid zich houdt aan de landelijke wet- en regelgeving. Uit het advies van de bezwarencommissie blijkt dat het college in haar recht stond het advies van de huisadvocaat niet te openbaren. De wetgever heeft bestuursorganen via de WOO enkele uitzonderingsgronden gegeven op basis waarvan informatie niet openbaar gemaakt hoeft te worden,

=Precedentwerking: Het college acht het gevaar van precedentwerking groot. Het college staat in haar recht aldus het advies van de bezwarencommissie. ‘Normaliter zou dit het einde van de discussie zijn. De druk van buitenaf belet dit echter. Het college is er beducht voor een situatie te creëren waarin tegenstanders van voorgenomen beleid, ook als duidelijk is dat het college (of raad) volledig in haar recht staat, het idee krijgen dat ze uiteindelijk wel hun zin kunnen krijgen door de druk te blijven opvoeren. Dit vergt veel capaciteit van de organisatie (waaronder ook de griffie) en dat gaat ten koste van zowel de inhoud van het betrokken dossier als andere dossiers’.

Vroom afsluitend: ‘Op basis van bovenstaande punten is het college gekomen tot het standpunt om de betreffende delen van het dossier niet openbaar te maken. Tegelijkertijd maakt het college met deze punten duidelijk dat het zich daarbij voor een aantal dilemma’s gesteld zag. Het college spreekt de hoop uit dat de huidige discussie snel omgezet kan worden in een inhoudelijke discussie over het voorliggende ontwerpbestemmingsplan. Hiertoe zal college op korte termijn een brief naar de raad sturen met een schets van de historie van het dossier Vlietland-Noord, een schets van de rol van de betrokken partijen, de stand van zaken en de stappen die nog gezet moeten worden’.