De gemeente werkt met een begroting van zo’n 325 miljoen euro. En heeft financiële reserves die ongeveer 200 miljoen euro belopen.

Geld genoeg zou een normaal mens zeggen, om een gemeenschap met bijna 80.000 inwoners zorgeloos draaiende te houden.

Toch worden de inwoners jaar in jaar uit getrakteerd op sombere verhalen. Tekorten op de gemeentelijke begroting; lastenverhogingen. Dit ondanks het feit dat de gemeente groeit en daarmee ook de inkomsten bij de wethouder van financiën. U weet wel, die meneer die zichzelf al als minister van financiën ziet, Philip van Veller (VVD).

Nu is begroten moeilijk. Niemand kan in de toekomst kijken. Neem 2024. De begroting voor dat jaar wordt medio 2023 door de ambtenaren opgesteld en in het najaar geaccordeerd door de gemeenteraad.

Medio 2024 volgt er dan een eerste tussenrapportage over het verloop van de inkomsten en uitgaven. Tig maanden later volgt de tweede tussenrapportage. En een aantal maanden ver in 2025 komt de eindafrekening 2024.

Wat blijkt nu? Over vorig jaar heeft de gemeente 12,8 miljoen euro ‘winst’ gemaakt; 10,5 miljoen euro meer dan waarop gerekend was.

Dat geld verdwijnt in de gemeentekas. Maar waarom eigenlijk? De bewoners van het Raadhuis zouden het ook terug kunnen geven aan de burgers. Door, bijvoorbeeld, een verlaging van de onroerendzaak belasting (OZB).

Maar niets van dat alles. Met ingang van 2025 ging die belasting juist omhoog. Ook al omdat nu ineens dakkapellen die al sinds de bouw in een woning zitten, als waardeverhogend element zijn bestempeld. Onzin, maar het levert de gemeente wel weer extra geld op. Zo ook het feit dat de gemeente de waarde van woningen met 14,1 procent optrok (tegen gemiddeld 5 procent elders in Nederland). De woningwaarde is maatgevend voor de hoogte van de OZB. Kassa!

Bekend fenomeen is dat de gemeentelijke uitgaven jaar op jaar stijgen. Van bezuinigen heeft men bij B&W nog nooit gehoord. Op een stelpost van 400.000 euro ‘stofkam’ binnen de begroting na. Peanuts. En niemand weet of die ooit wordt gerealiseerd.

Dat bezuinigen kan makkelijk. Bijvoorbeeld op de inhuur van externe kennis en kunde. In 2024 werd daar 17,5 miljoen euro aan uitgegeven. En wat te denken over het bij elke wissewasje inschakelen van een onderzoeksbureau. Kosten, standaard, 50.000 euro per onderzoek.

Kostenstijgingen bij allerlei projecten worden ook niet aangegrepen het geheel nog eens kritisch te bezien. In tegendeel. De kostenstijging wordt altijd aan externe factoren toegeschreven waar de gemeente zogenaamd geen invloed op heeft. En dus moeten ze klakkeloos geaccepteerd worden. Ook al gaat het om miljoenen extra.

De gemeenteraad wordt wel geïnformeerd (als het om meer dan een ton gaat) doch kan er meestal niets meer aan doen. Het geld is al uitgegeven, of het project kan niet meer gestopt worden. Bovendien bepalen B&W wanneer de raad welke informatie krijgt. En daarmee ook het tijdstip van ‘voor voldongen feiten stellen’.

Het is echter allemaal nog niet genoeg. B&W besteden dit jaar nog eens 5 miljoen euro extra aan de eigen (ambtelijke) organisatie en hun voorzieningen. Uitgaven die ook doorwerken in 2026 (4,5 miljoen euro). Dat kreeg de gemeenteraad deze maand te horen.

Volgens de wethouder van financiën gaat het om autonome en endogene ontwikkelingen; zelfstandige en van binnenuit komende gebeurtenissen. Nu gebeurt er niets uit het niets. Er ligt altijd een beleidsbeslissing aan ten grondslag. Van binnenuit komend is niets anders dat een eufemisme voor: we hebben er zelf toe besloten.

Kortom: B&W beschikt en de gemeenteraad slikt.

Met democratische controle heeft het niets van doen. Ooit ondernam Jacco van Maldegem (D66-gemeenteraadslid) daartoe eens een poging. Hij stelde eigenhandig een alternatieve begroting op. Inclusief wijzigingsvoorstellen voor de door B&W gefabriceerde financiële staat van dienst.

Wat verbale complimenten voor zijn ‘prachtige’ werk en een glimlach vielen Van Maldegem ten deel. Inhoudelijk werd zijn alternatief niet bekeken. Laat staan serieus besproken. Het geheel verdween in het computerarchief en kwam er nooit meer uit.

Coalitiepartijen dienen geen alternatieve begrotingen in. Oppositiepartijen proberen wel wijzigingen door te voeren doch lopen stuk op het coalitieblok. En dus kunnen ze op het Raadhuis doen wat ze willen. Met geld dat men niet zelf heeft ‘verdiend’ maar heeft gekregen van de burger. Met de bedoeling er iets goeds mee te doen voor haar en hem.

Wie nog in sprookjes gelooft mag het zeggen.