Gemeenten hebben maar weinig vrijheid om zelf over hun uitgaven te beslissen. De grootste vrijheid daar voor liggen op de terreinen cultuur, ontspanning, infrastructuur, gebiedsontwikkeling en economische zaken. Dat heeft de Raad voor openbaar bestuur bekend gemaakt.

De overige uitgaven van de gemeenten liggen vast door EU-wetgeving, nationale wetgeving, algemene maatregelen van bestuur, ministeriële regelingen, provinciale verordeningen, verordeningen van waterschappen, gemeenschappelijke regelingen (samenwerking van gemeenten op bepaalde beleidsterreinen) en aandeelhouderschappen. Verder zijn er ook nog zaken als aangegane leningen (afbetaling), afschrijvingen en subsidieverplichtingen.

De minste beleidsvrijheid om vrij over de eigen financiële middelen te beschikken hebben gemeenten op de volgende terreinen (in volgorde van beperktheid): inkomensbeleid, participatie (mensen aan werk helpen), bestuur, jeugd, onderwijs, burgerparticipatie, maatschappelijke ondersteuning, openbare orde en veiligheid, volksgezondheid.

B&W willen, zo laat een woordvoerster desgevraagd weten, geen harde en absolute uitspraken over de beleids- en financiële vrijheid. Op de stelling van oud-wethouder Floor Kist dat 80 procent van de gemeentelijke begroting feitelijk vast ligt, wordt niet gereageerd. Wel geven B&W aan dat het financieel perspectief van de gemeente – zeker vergelijken met veel andere gemeenten – niet leidt tot grote en acute zorgen. De begroting van de gemeente beloopt dit jaar zo’n 300 miljoen euro.