Ik schrijf mijn boekenblogjes niet om iedere zondagmorgen op Vlietnieuws.nl de literaire fijnproever uit te hangen. Dat wordt wel eens gedacht, maar is beslist niet het geval. Al lang geleden ben ik begonnen met het opschrijven, vroeger wat korter en de laatste tien jaar wat uitvoeriger, van mijn indrukken van een gelezen boek. De belangrijkste reden daarvoor is dat ik het prettig vind om zo´n boek nog eens door te bladeren, de beknopte aantekeningen die ik tijdens het lezen maak door te kijken en, bij een ingewikkeld boek of duister verhaal, bij mezelf na te gaan in hoeverre ik de auteur nou echt kan volgen. Het schrijven van het blogje voor Vlietnieuws en mijn eigen weblog vloeit daar als vanzelf uit voort. Over boeken die tegenvallen zwijg ik als het graf, het is zonde om daar nog tijd aan te besteden.
Zo’n weblog gevuld met, zoals ik het zelf noem, ´besprekingen, leesimpressies & mijmeringen naar aanleiding van …’ is ook handig als geheugensteuntje. Niet alle schrijvers die ik probeer te volgen publiceren namelijk heel regelmatig een nieuwe roman of verhalenbundel. De Amerikaanse auteur Michael Cunningham (1952) is zo iemand. Eind vorig jaar verscheen ‘Day’ (Dag), na een stilte van ruim zeven jaar. Hij debuteerde in 1990, de teller staat nu op acht romans. Dat is een gemiddelde van ruim vier jaar per boek. Dan is het prettig om, na het lezen van een nieuw boek, even de eerdere leesimpressies na te slaan en die af te zetten tegen mijn gedachten over het zojuist gelezene.
Cunningham is vooral bekend om zijn roman ‘The Hours’ (De uren), en misschien nog wel meer door de verfilming daarvan, met in de hoofdrollen Meryl Streep, Nicole Kidman en Julianne Moore. Met zo’n megasucces verdien je een eeuwige plek in de literaire Walk of Fame. Maar met die klapper toonde hij aan miljoenen lezers ook wie hij was: een schrijver met een voorliefde voor een strakke compositie en een onverklaarbare fascinatie voor het werk én leven van zijn collega Virginia Woolf.
Die strakke compositie is ook in ‘Day’ een van de pijlers onder het verhaal. De roman speelt zich af tijdens drie dagen: 5 april 2019 in de ochtend, de middag precies een jaar later, en de avond van 5 april 2021. Rondom de pandemie. Op de achtergrond laat Cunningham die doorschemeren, maar niet meer dan dat, het is slechts het decor voor de lotgevallen van een gezin in Brooklyn, New York. Isabel en Dan, beide ruime dertigers, bewonen met hun kinderen Nathan (10) en Violet (5) een zogenoemde ‘Brownstone’. Zij is fotoredacteur bij een tijdschrift, hij kijkt tegen een half mislukte carrière als singer-songwriter aan maar houdt de moed erin. In het appartement op de zolder van hun huis woont Robbie, de jongere broer van Isabel. Met zijn vriend, de zoveelste, is het uit. Hij heeft alleen Dan nog, op wie hij al jaren verliefd is. Hij moet trouwens ook op niet al te lange termijn zijn zolder verlaten, zoals Dan en Isabel hem vriendelijk hebben laten weten. Dan kunnen beide kinderen een eigen kamer krijgen.
Met de basis van het verhaal zo gegeven, steekt Cunningham van wal. Hij vertelt zijn verhaal met compassie, als lezer leef je al snel mee. Zijn taalgebruik is zorgvuldig, het is een genot om een tekst te lezen die zo raak en tegelijkertijd ‘at ease’ overkomst. De rust die daardoor ontstaat komt vooral tot zijn recht in de scènes die zich in de avond afspelen, in het derde deel, wanneer het gezin tijdelijk naar een oud huis op het platteland is verhuisd. Dat er aan het slot van de roman in feite aan de gezinssituatie niets lijkt te zijn veranderd – uitgezonderd Robbie’s lot – lijkt maar zo: onderhuids is alles gewijzigd, alleen zullen wij als lezers het vervolg niet meemaken.
Ik houd van auteurs die zo speels en vol fantasie een structuur aanbrengen in hun boek. Cunninghams stijl van schrijven is onberispelijk, met veel korte zinnen en haarscherp beschreven situatie en emoties. Hij brengt elk van de personages tot leven, zelfs in het relatief korte bestek van de roman ontkom je er niet aan voor sommigen een zwak te ontwikkelen. Hoe hij dat doet? Is het inleving? Is het oprechte empathie met de karakters die hijzelf tot leven heeft gebracht? Of is het het schrijfproces alle tijd gunnen, vooral niets haasten? Om dat te weten te komen, is er denk ik maar één oplossing: je aanmelden voor een cursus Creative writing aan Yale University. Die wordt namelijk sinds jaar en dag gegeven door Cunningham.
Michael Cunningham / Dag (Day) / Uit het Engels vertaald door Lucie van Rooijen en Inger Limburg / 272 blz / Prometheus, 2023.
