De lokale politiek is in rep en roer. Aanleiding vormt een advertentie van de Actiegroep Vlietweg 3 (Leidschendam, de plek waar een jongerenflat moet komen, red.). Daar boven stond de kop ‘Overleden. De democratie in Leidschendam’.

Een hard oordeel, maar kennelijk voelt men dat zo. Jarenlang heeft men zich ingespannen de plannen bijgesteld te krijgen. Tevergeefs. Men voelde zich niet gehoord; had de indruk dat men tegen een muur op liep.

In het hele proces zitten een aantal beslissingen waarbij een normaal mens de wenkbrauwen fronst. Besluiten waardoor de indruk ontstaat dat er kennelijk een hoger belang speelt dat het nodig maakt het project hoe dan ook door te duwen. Met alle middelen.

Bij de laatste gemeenteraadsverkiezing kwam nog maar 51,5 procent van de kiesgerechtigden opdagen. Alle lokale politici constateerden vervolgens dat het vertrouwen in de lokale politiek hersteld moest worden. Tovermiddel: burgerparticipatie. De inwoners moesten vaker en beter bij de beleidsvorming betrokken worden.

Bij Vlietweg 3 is dat grandioos misgelopen, zo wordt ook door de betrokken wethouder en alle partijen in de gemeenteraad erkend. De conclusie is echter niet ‘we gaan het opnieuw doen’, nee, die is ‘we zetten door’.

Dat betrokken inwoners dan diep teleurgesteld zijn, zich verraden voelen, is begrijpelijk. Voor hun gevoel heeft het systeem waarin zij geloofden (de democratie) gefaald. En dat schrijven ze dan op. Uit woede en frustratie.

De lokale politici – fractieleiders van de politieke partijen in de gemeenteraad, wethouders en burgemeester – nemen afstand van de suggestie die ‘Overleden. De democratie in Leidschendam’ volgens hen wekt. De democratie leeft, zo stellen ze.

Nu zijn betrokkenen door het systeem, de democratie met partijen en kieslijsten, groot geworden. Roepen dat de democratie dood is, zou het zagen aan de tak waar ze zelf op zitten, betekenen.

Alleen slaan ze in uitgegeven verklaringen, door. Als voorbeeld van de volgens hen levendige democratie noemen ze onder andere bewonersinitiatieven. Wat is Actiegroep Vlietweg 3 dan? Precies dat.

De politici hebben het over ‘het beïnvloeden van het politiek debat’ als democratievorm die zij koesteren. Wat doet Actiegroep Vlietweg 3 dan? Precies dat.

Politici spreken zich uit omdat zij daarvoor gekozen/benoemd zijn, zo staat in de verklaring. Er is niemand die het tegendeel heeft beweert, ook Actiegroep Vlietweg 3 niet.

De fractieleiders, en B&W, geven aan de democratie te willen beschermen. Alsof de kop boven een advertentie van een Actiegroep zo bedreigend is dat het hele systeem op omvallen staat.

Ze zeggen vertrouwen te willen geven ‘waar dat kan’ en wantrouwen te willen wegnemen ‘waar nodig’. Met andere woorden: vertrouwen in de inwoners is er niet per definitie. Terwijl dat toch de kern van de democratie is: het volk regeert.

En dat alles om ‘de integriteit van de democratie te waarborgen’. Integer betekent zo veel als eerlijk en oprecht. In relatie tot de overheid (in dit geval de gemeente) dat die zich aan de regels houdt.

Nu staat in de kop die de Actiegroep hanteerde helemaal niet dat de gemeente oneerlijk is, niet oprecht of de regels met voeten treedt. Wel geeft de kop aan dat de inwoners niets te zeggen hebben.

Kort daarop gaan de fractieleiders nog een stap verder. De democratie leeft door ‘betrokken en integere inwoners en politici’. Alsof de mensen van de Actiegroep niet betrokken zijn. En kennelijk ook niet integer (eerlijk, oprecht).

‘Democratie houdt niet in dat de hardst roepende altijd gelijk krijgt’, zo staat er verder in de verklaring. Dat heeft ook niemand beweert. De Actiegroep bewandelt ook de koninklijke weg en gaat, nu men in politieke zin geen succes had, bij de rechter om een oordeel vragen.

Volgende stelling in de verklaring: ‘Wij staan ervoor dat onze bestuurders en ambtenaren op integere en vrije wijze hun werk kunnen doen’. Of iemand integer is moet betrokkene zelf bewijzen. En op een vrije wijze hun werk kunnen doen? Wie kan dat, ‘vrij’ werken? Los daarvan, heeft de Actiegroep met de kop boven de advertentie iets beweerd dat deze stelling rechtvaardigt?

Tenslotte is er de oproep in gesprek te blijven. Dat hebben de leden van de Actiegroep al jaren in praktijk proberen te brengen. Praten tot ze er bij neer vielen. En zonder dat er iets terug kwam.

B&W gaan in hun solidariteitsbetuiging nog wat verder. Ze zeggen te staan voor de integriteit van de organisatie (de gemeente) en de medewerkers (de ambtenaren). Ze zeggen zich in te zetten voor een open en eerlijke (!) democratie waarin elke stem telt en iedereen ruimte heeft om deel te nemen aan het debat. Dat laatste deed de Actiegroep toch? Alleen men voelde zich niet gehoord.

Conclusie: het gaat helemaal niet om de kop die de Actiegroep gebruikte. Dat is alleen de kapstok voor het uiten van frustratie over het feit dat de lokale democratie niet werkt en steeds meer inwoners er afstand van nemen. Zich terugtrekken in hun eigen wereld, zonder ‘gedoe’ aan hun kop. En zeker weg van de politiek.

Het gaat dus om de legitimiteit: namens wie praten en doen de gemeenteraadsleden en B&W nog? Hoe kleiner die groep wordt, des te duidelijker komt de machtsvraag aan de orde. En dus het politieke ‘bestaan’ van de dames en heren. Het is een overlevingsstrijd. Met stoere verklaringen als uiting.