In de discussie over het al dan niet beperken van vuurwerk spelen veiligheids- en openbare orde motieven een grote rol. Een punt dat ook niet uit het oog moet worden verloren is de gezondheid. Vuurwerk levert veel fijnstof op, dat in de longen doordringt en – indien klein genoeg – via de longen in de bloedbaan. In de fijnstof van met name siervuurwerk: schadelijke zware metalen, zoals koper, barium, strontium en antimoon – het zijn de metalen die voor de kleureffecten zorgen. Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze de longen indringen en hoe schadelijker. Fijnstof verkort de levensduur in Nederland met gemiddeld zo’n negen maanden – men spreekt van voortijdige doden – door longproblemen, hartinfarcten, kanker. Op een normale dag heeft Leidschendam-Voorburg door zijn ligging in de Randstad last van zo’n 20 µg/m3 (microgram per kubieke meter) grof fijnstof (PM10), en van zo’n 10-14 µg/m3 van het schadelijke PM2,5 kleinere fijnstof. Bij oud en nieuw worden veel hogere waardes gemeten.
In onze gemeente houdt de groep LV2 (Lucht Voor Leidschendam-Voorburg) zich bezig met het meten en analyseren van de luchtkwaliteit. Metingen die door de groep worden meegenomen zijn afkomstig van allerlei bronnen: de drie officiële – dure en volumineuze – RIVM stations in de buurt (te vinden bij de Rebecquestraat en de Veerkade in Den Haag en de Bleriotlaan in Ypenburgh), en van aanzienlijk goedkopere meetsysteempjes, die door vrijwilligers bij hun huis worden opgehangen. Van de laatste zijn er twee versies. LV2 heeft zijn oorspronkelijke meetarsenaal van NO2 en fijnstof meters (de zogeheten paddenstoelen) recent uitgebreid met een twaalftal meters voor het fijnere fijnstof die geschikt zijn voor het meten van snelle veranderingen in de atmosfeer. Daarnaast zijn er in Leidschendam-Voorburg enkele meters van luftdaten.de. Luftdaten is een Duitse organisatie  die op internet een recept levert voor zelf bouwen van systeempjes, en die de meetgegevens dan verwerkt en doorgeeft aan RIVM.
LV2 gebruikt speciale analyse software waarmee de metingen in de gemeente (en die daarbuiten) worden vergeleken. De vervuiling op 31 december en 1 januari was hoog, zeer hoog. Er waren twee pieken van vervuiling rondom de jaarwisseling: één tussen 6 uur en 10 uur ’s avonds, de ander na middernacht. Tussen 6 en 10 was er even zware mist – dat heeft het effect van vuurwerk versterkt.
De website samenmeten.rivm.nl gaf geen meetwaarden van de RIVM stations voor het grovere fijnstof bij de piekuren rondom de jaarwisseling. Metingen waren wellicht te onbetrouwbaar, of te hoog (in vorige jaren waren er wel metingen – de pieken waren toen lager). Met LV2 apparatuur werd op twee plekken in Voorburg een uurgemiddelde van 1400  µg/m3 genoteerd in de vroege avond. Na middernacht ook heel hoge waarden, die gedurende lange tijd werden gemeten, ongeveer 600-800 µg/m3 PM10. De daggemiddelde voor oudejaars- en nieuwjaarsdag lag op zo’n 150 µg/m3 PM10; een factor 6 boven de streefwaardes van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Per uurgemiddelde op de piek: een veel en veel hogere factor.
De grootste waarde (600 µg/m3) van PM2,5 gemeten door LV2 in de vroege avond werd geëvenaard door de RIVM meting in de Rebecquestraat later in de nacht. Daggemiddelde voor oud en nieuw zo’n 90 µg/m3 PM2,5: veel te hoog.
Onze gemiddelde levensduur wordt verkort door vervuiling met fijnstof – en de fijnstof geproduceerd door knal- en sier- vuurwerk is niet de meest gezonde. Laat rijk en gemeente ook gezondheidsoverwegingen in het ontwikkelen van vuurwerkbeleid meenemen. Meten, ook met goedkope apparatuur als met die van LV2 (lv2@kpnmail.nl), geeft aan dat er een probleem is. (Frans Kets)

—