Morgen mag eenieder die dat wil zijn of haar stem gaan uitbrengen bij de gemeenteraadsverkiezing. Daarmee komt een einde aan een lange maar tamme campagne.

Tien debatten voerden de lijsttrekkers of hun assistenten de afgelopen weken. Nergens was er sprake van vuurwerk. Men lepelde keurig het eigen standpunt op, en dat was het dan. Geen discussie, geen woordenstrijd, geen verbale aanvallen, niets.

Op straat borden van GBLV, VVD en CDA. Daarnaast gingen PvdA’ers, GroenLinksers en de mensen van D66 de deuren langs. De PvdA bracht een verkiezingskrant uit net als D66. Flyers van CDA, VVD en PvdA dwarrelden in de brievenbussen. VVD en D66 hadden heuse campagnewinkels.

Alle partijen hamerden op het thema ‘samen met u’ (als bewoners); kennelijk is er de afgelopen vier jaar op dat vlak iets misgegaan. GBLV pakte uit met posters die twee mensen toonden; voor de meesten onbekenden. De tekst stond bovendien nog zo dat dit alleen ten koste van nekkramp te lezen viel. Wel prachtige campagnefilmpjes, maar die waren alleen via de eigen facebookpagina te zien.

VVD en CDA pakten uit met sound bites; slagzinnen als ‘overal gratis parkeren’ of ‘gewoon doen’. Waarbij het afval het belangrijkste thema was. Een probleem dat maar een deel van de gemeente kent. De liberalen presenteerden bovendien de nodige ‘nationale’ politici daar waar GBLV er, terecht, op wees dat het toch om een lokale stembusgang gaat.

GroenLinks hamerde op verandering (terwijl de partij door wil gaan met het beleid van de afgelopen jaren); D66 beloofde dingen die men niet waar kan maken (goed klimaat bijvoorbeeld), de PvdA ‘hervond’ de sociale thema’s terwijl ChristenUnie-SGP maar heel af en toe aangaf dat men U (met een hoofdletter) ook wel belangrijk vindt. Doelend op de Heer.

De gemeente verbood een geluidwagen van de VVD. Eigenaar Unibail-Rodamco wilde niet dat er campagne in Leidsenhage werd gevoerd. Ondertussen trachtte de afdeling communicatie van de gemeente via een stortvloed van persberichten nog even, namens de coalitie, te ‘scoren’ met veelal oud nieuws, verpakt in een nieuw jasje. Beetje doorzichtig.

Vier jaar geleden kwam iets meer dan de helft van de kiesgerechtigden naar de stembus. GBLV werd voor het eerst de grootste. Een bondgenootschap met VVD en D66 (goed voor 22 van de 35 gemeenteraadszetels) hield een half jaar stand. GBLV en D66 gingen daarop verder met PvdA en GroenLinks (in totaal 20 raadszetels).

En nu? In eerste instantie gaat het erom wie de grootste wordt: GBLV dan wel VVD. Vervolgens de vraag wie mag gaan ‘formeren’. Wie mag de coalitiepartners gaan uitzoeken?

De vier ‘regerende’ partijen hebben al een deal gesloten: indien mogelijk gaan ze samen door. Dat pact zal men ook een formateur meedelen, zelfs als de VVD de grootste mocht worden en dus eigenlijk zou mogen gaan formeren. Niet dus, want er is al een coalitie gevormd.

Daarbij spelen echter een aantal onzekerheden. Ten eerste: halen de vier een meerderheid? GBLV en GroenLinks staan op winst, D66 op behoud, PvdA op verlies. Het zou dus kunnen. Ten tweede: Wat te doen als de PvdA zwaar verliest en uitkomt op 1 raadszetel (nu 3)? Kan zo’n partij dan nog een wethouder leveren/claimen? Dan maar met een trio verder of toch nog een partij er bij halen?

Ten derde: De positie van D66. In gezamenlijke advertentieteksten zegt de partij wel met de coalitiepartners te willen door gaan, lijsttrekker Lia de Ridder doet die uitspraak niet. Daar ligt dus ‘ruimte’ voor een wisseling van de wacht. De Ridder is al in de campagnewinkel van de VVD gesignaleerd.

Ten vierde: GroenLinks heeft, als enige van de vier, een samenwerking met VVD en CDA na de stembusgang praktisch uitgesloten. Verhelderend, maar ook een complicerende factor.

Het alternatief, de VVD gaat formeren, is lastig. De liberalen moeten zelf fors winnen (nu 8 raadszetels), net als de potentiële bondgenoot CDA (nu vijf raadszetels). Maar dan nog zal men een derde partner moeten vinden om tot minstens 18 raadszetels te komen (op een totaal van 35). ChristenUnie-SGP (nu 1 raadszetel, straks mogelijk2) bindt zich niet doch is eventueel wel tot ‘steun’ bereid. Een te wankele basis.

Opvallend genoeg gaan vrijwel alle partijen ervan uit dat ze gaan winnen. Wie al die verwachtingen optelt komt uit op 42 gemeenteraadszetels. Dan werkt dus niet aangezien er maar 35 zijn.

Ook opmerkelijk: de zittende wethouders – Bianca Bremer (GBLV), Lia de Ridder (D66), Nadine Stemerdink (PvdA) en Floor Kist (GroenLinks) – hebben allemaal verklaard terug te willen keren in hun kamer op het Raadhuis.

Astrid van Eekelen (VVD) en Juliette Bouw (CDA) hebben laten weten ‘graag’ wethouder te willen worden. En oud-wethouder Frank Rozenberg (GBLV) wil ook al terug naar het pluche. En dat alles terwijl er maar drie, hoogstens vier wethoudersposten zijn.

Kortom: er valt morgen wel degelijk het een en ander te kiezen.

(de vorige vier afleveringen verschenen telkens op woensdag)