Er zal nog veel over gepraat worden de komende weken: de verrassende uitkomst van de informatieronde om tot een nieuwe coalitie te komen. Maar weinig mensen zullen gedacht hebben dat VVD, CDA, PvdA en CUSGP het samen zouden gaan proberen.

Getalsmatig is het krap en het is een radicale ommezwaai als drie voormalige oppositiepartijen nu de stad mee gaan besturen. De huidige coalitie GBLV, D66, GL en PvdA lijkt daarmee uitgerangeerd.

De PvdA speelt hier een cruciale rol door de voormalige coalitiegenoten uit te zwaaien. Blijkbaar hebben Nadine Stemerdink en Jochem Streefkerk hun knopen geteld. Zo innig waren de verhoudingen met GBLV, GL en D66 nu ook weer niet.

De reacties van de huidige coalitiepartijen D66 en GBLV zijn ronduit zuur te noemen. Begrijpelijk, Lia de Ridder en Bianca Bremer moeten waarschijnlijk op zoek naar een andere baan. En Frank Rozenberg had zichzelf allang weer rijk gerekend dat hij weer de koning van de coalitie zou worden. Zijn glorieuze terugkeer op het stadhuis had zijn smadelijke afgang na twee integriteitsaffaires moeten uitwissen.

Nu het eerste stof van het verrassende advies van informateur Jan Anthonie Bruijn is neergedaald, valt er een eerste conclusie te trekken: Wat een fouten hebben D66, GL en GBLV gemaakt. Kapitale inschattingsfouten en misrekeningen.

Ten eerste door er maar vanuit te gaan dat de PvdA wel door zou willen. Politiek gaat altijd over het realiseren van je doelen. De PvdA ziet kansen om die met andere partners binnen te halen. Dat is voor de PvdA-kiezer goed nieuws en de loyaliteit van de PvdA-fractie ligt ook bij hun kiezers. Cruciale politieke fout van de andere coalitiegenoten om te denken dat de PvdA loyaal aan hen zou moeten zijn.

Ten tweede door bij voorbaat in te zetten op voortzetting van de huidige coalitie. GroenLinks ging daarin het verst, door de VVD (en praktisch ook het CDA) in de campagne al uit te sluiten, waardoor hun strategische opties beperkt werd tot voortzetting van de huidige coalitie. GL bestuurt in tal van gemeenten met de VVD, dus waarom zou dat in Leidschendam-Voorburg ook niet kunnen? Een grote misrekening.

GBLV snoefde dat ze wel weer de grootste zou worden en sprak zich in de campagne uit voor voortzetting van de huidige coalitie. Net als GroenLinks beperkten ze daarmee hun opties. Zodra echter duidelijk werd dat de VVD de grootste werd en het initiatief zou krijgen, hadden bij GBLV de alarmbellen af moeten gaan. Vast blijven houden aan je eigen spel is dan een enorm risico.

GBLV is de partij die altijd naar anderen wijst om de schuld te geven. Goed voor veel raadszetels, maar – zo is gebleken – niet voor stabiel gemeentebestuur. Twee keer sneuvelde een coalitie de afgelopen vier jaar met GBLV. Het zou verstandig zijn als de raadsleden eens kritisch naar het eigen functioneren gingen kijken.

Wat hadden ze moeten doen? Anders in de wedstrijd gaan zitten. De opties analyseren en kijken waar het meeste winst te halen was. Programmatisch was VVD-GBLV-CDA best te doen geweest. GBLV was altijd voor een 3e oeververbinding; het stond zelfs in hun verkiezingsprogramma, totdat ze een enorme draai maakten. GLBV was weliswaar voor het nieuwe afvalbeleid, maar met minder enthousiasme dan D66 en GL. De inzet voor de lokale samenleving deelt GBLV met het CDA; Frank Rozenberg en Bianca Bremer zijn beiden met ruzie bij de VVD vertrokken, maar hebben wel een liberale insteek. Mogelijkheden genoeg dus. Op basis van de verkiezingsuitslag was het ook logisch geweest: de nummers 1 t/m 3, goed voor 23 raadszetels.

De verstandhouding met de VVD – en in mindere mate het CDA – was weliswaar ronduit stroef, daar hadden partijen zich met goede wil (!) overheen kunnen zetten. Door vast te houden aan de huidige coalitie heeft GBLV zichzelf geen dienst bewezen. Politiek is óók slim onderhandelen. GBLV heeft deze wedstrijd gewoon slecht gespeeld. Verblind door de eigen voorkeur hebben ze zichzelf en hun positie binnen het gemeentebestuur domweg overschat.

Door nu huilend naar scheidsrechter Bruijn te wijzen, is een zwaktebod. Ze hebben het alleen aan zichzelf te wijten dat ze een opgelegde kans over het doel weten te schieten. En zoals ook in de sport geldt, je frustratie laten blijken en wild om je heen gaan schoppen, werkt meestal averechts. Het helpt niet om je tegenstanders alsnog te overtuigen en je hebt ook nog eens kans dat het publiek je gaat uitfluiten om je onsportieve houding.

(A.H. Brink)