De PvdA heeft heel wat uit te leggen. Sinds begin 2015 zit men in een coalitie met GBLV, D66 en GroenLinks. Een succesvolle coalitie afgemeten aan hetgeen er gerealiseerd is van het coalitieakkoord dat de vier partijen sloten.

Met de gemeenteraadsverkiezing van 21 maart in zicht besloten de vier om, indien mogelijk, gezamenlijk door te gaan. De uitslag van de stembusgang was zodanig dat dit kon: GBLV en GroenLinks winnen beiden een zetel, PvdA bleef gelijk, alleen D66 verloor.

Al met al behield het kwartet echter de 20 raadszetels die men al had.

Informateur Jan Anthonie Bruijn vroeg alle partijen naar hun keuzes voor coalitievorming: 1 tot en met 3. GBLV, GroenLinks én PvdA vulden keurig het doorgaan met de ‘oude’ partners in. Alleen D66 deed dat niet. Die koos voor VVD, GBLV en GroenLinks: een bondgenootschap van winnaars.

In hoeverre de PvdA-onderhandelingsdelegatie bestaande uit Jochem Streefkerk (fractievoorzitter) en Nadine Stemerdink (lijsttrekker en wethouder), kennis droegen van de D66-inzet, is onduidelijk. Feit is wel dat het de partij een alibi verschafte om het uitgangspunt ‘we gaan met z’n vieren verder’ te verlaten.

Daar kwam nog een tweede factor bij: de houding van GBLV en dan met name van oud-wethouder Frank Rozenberg. Die stapte in april 2017 mede onder druk van PvdA op omdat hij iets te voortvarend, en buiten de gemeenteraad om, had gehandeld in een poging de komst van nog een supermarkt in het Voorburgse Huygenskwartier tegen te gaan.

Rozenberg stond nummer drie op de GBLV-lijst. Hij keerde nu dus terug in de gemeenteraad. Zijn eerste optreden daar vond plaats op 3 april. Agendapunt: een nieuw vergadermodel voor de gemeenteraad.

Twee uur voor de vergadering verspreidde GBLV via de interne mail zeven wijzigingsvoorstellen onder de collega-raadsleden. Dat werd daar door menigeen als een ‘overval’ gezien. Zo kort voor het debat was er geen tijd meer voor intern beraad of overleg met anderen, laat staan een inhoudelijke oordeelsvorming.

In het debat beleerde Frank Rozenberg de collegae over het nieuwe vergadermodel dat volgens hem op punten zelfs in strijd was met de wet. Opvallend aangezien GBLV zélf in de werkgroep van raadsleden zat die het nieuwe model uitwerkte.

Rozenbergs optreden zette veel kwaad bloed binnen de raad. Het deed menigeen terugdenken aan de tijden dat GBLV binnen en buiten B&W andere partijen en hun vertegenwoordigers de maat nam. En dat juist op een moment dat de hele gemeenteraad plechtig had besloten het voortaan anders te gaan doen: sámen in plaats van ieder voor zich en God voor ons allen.

Het was voor de PvdA-onderhandelingsdelegatie een wake-up call. Willen we dit binnen een coalitie weer vier jaar meemaken? De koele, zakelijke en beredeneerde conclusie luidde ‘neen’. Geen wonder dus dat de PvdA, toen informateur Bruijn vroeg of men wilde aanschuiven bij een beraad met VVD en CDA, daartoe bereid was. Men had tenslotte voor 2014 ook al met die partijen in coalities samengewerkt.

Het resultaat is bekend: er komt, als alles goed gaat, een ‘rechtse’ coalitie van VVD, CDA, PvdA en ChristenUnie-SGP. GBLV en GroenLinks voelen zich ‘geflikt’ door de sociaaldemocratische bondgenoten, ook al omdat de PvdA hen niet op de hoogte hield voordat Bruijn het nieuws bekend maakte. Dat zal de verhoudingen in de gemeenteraad – het sámenwerken, ook al het gaat om coalitie of oppositie – niet ten goede komen.

Van de andere kant moet nog blijken of de ambities van de PvdA-top door de achterban gedeeld worden en of men binnen het nieuwe bondgenootschap voldoende ruimte krijgt om een eigen ‘smoel’ te kunnen tonen. Met andere woorden: de schijn op te kunnen houden dat men geen draai heeft gemaakt.