Vanuit Pietrasanta is het zo’n twintig minuten rijden naar de marmergroeven bij Carrara. Al sinds de Romeinse tijd wordt daar marmer van hoge kwaliteit gedolven. Vandaag de dag zijn er een kleine 180 groeven operationeel, wat betekent dat je tijdens een rit door het berglandschap – de Apuaanse Alpen – aan alle kanten hoge bergen ziet die langzaam maar zeker lijken te worden afgebroken. Een indrukwekkende gewaarwording.
We besloten de groeven op een zaterdag te bezoeken. Dan wordt er weliswaar nauwelijks gewerkt, maar heb je ook geen last van de grote vrachtwagens die met blokken marmer van twintig ton en meer over de smalle weggetjes naar beneden denderen. We ontdekten dat er nóg een voordeel is verbonden aan een bezoek in het weekeinde: er is weinig toezicht bij de groeven. We hebben dan ook op twee plekken kunnen filmen die streng verboden zijn voor bezoekers. Bij de eerste locatie tilde Eppe de Haan, die dit gebied als zijn broekzak kent, gewoon een ketting op zodat we via een paadje tot aan de rand van een schitterende groeve konden komen. De tweede locatie bereikten we door een kilometer of vier door te rijden over werkterrein. Daar waar de weg eindigde, stonden we voor een groeve met torenhoge wanden. Die ziet u op de foto. We weten nu in ieder geval dat we opnamen hebben die anderen niet hebben.
Staand voor zo’n imposante marmerwand zie je mooi geïllustreerd dat marmer er is in alle kwaliteiten, en in een heel scala aan kleuren. Het zuiverste witte marmer, dat wat beeldhouwers graag gebruiken, wordt langzamerhand zeldzaam. Marmer met een lichtgrijze dooradering – kan fantastisch uitpakken bij een beeld – vind je ook niet overal. De overige soorten, in allerlei schakeringen, komen het meeste voor.
We bezochten het piepkleine bergdorpje Collonata. Dat is een plek waar van oudsher veel ‘marmisti’ woonden, de mannen en vrouwen die in vroeger eeuwen het marmer dolven. Dat was in die tijd levensgevaarlijk werk. Een monument op het pleintje voor de kerk bracht dat beroep als een stripverhaal in beeld. Het meest waren we onder de indruk van de manier waarop de marmisti blokken marmer van vele tonnen rollend over een tapijt van ronde houten palen de steile bergpaden af lieten rollen. Op gecontroleerde wijze, gebruikmakend van een ingenieus systeem van katrollen. Helden.
Italiaans marmer, het is wereldberoemd. Maar wist u dat je het ook Frans marmer zou kunnen noemen? Ik niet. Dat zit als volgt. Toen Napoleon Bonaparte in 1796 Italië binnentrok en bezette, gaf hij enkele van zijn generaals als dank het eeuwigdurend recht om een marmergroeve bij Carrara te exploiteren. Ondanks verwoede pogingen van de Italiaanse staat in de 19e eeuw om die regeling ongedaan te maken is dat niet gelukt. Een klein maar pijnlijk krasje in de Italiaans-Franse relatie.
Het was een productieve dag. Jacques van Herten heeft minimaal een half uur film kunnen schieten, meer dan genoeg om na montage twee minuutjes over te houden. Morgen blijven we in Pietrasanta zelf. Wat we dan doen, kunt u ook weer hier lezen.
(Tekst: Peter van der Ploeg / Foto: Marmergroeve bij Carrara)
