Misschien heeft u het weleens gezien: sloten of andere wateren die worden ‘leeggeschept’. Door watergangen te baggeren wordt voorkomen dat het watersysteem dichtslibt. Toch moest Hoogheemraadschap Rijnland, waar Leidschendam en Stompwijk onder vallen, in 2017 de werkzaamheden stilleggen. Er bleken namelijk meer PFAS-chemicaliën in bagger te zitten dan gedacht. Omdat de eventuele nadelige effecten hiervan nog onbekend zijn, mocht materiaal met PFAS erin nergens meer worden afgezet.

Sinds eind november is er een iets ruimer handelingskader en kan men op een aantal plekken weer baggeren. Veiligheid voor bodem, mens en dier staat daarbij voorop. ,,Baggeren doen we onder meer om ervoor te zorgen dat het water goed kan blijven doorstromen”, legt manager Anne van Iterson uit. ,,Dit is beter voor de ecologie en de waterkwaliteit, maar een goede doorstroom van het water is ook belangrijk als we droge voeten willen houden in ons gebied. Doordat we in totaal 12.000 kilometer aan watergangen hebben en we jaarlijks zo’n 300 kilometer baggeren, zijn we altijd wel ergens aan het werk. Tot halverwege 2017 dus.”

In 2017 bleek dat PFAS in de bodem en in de bagger veel meer voorkomen dan gedacht. PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een verzamelnaam voor duizenden door de mens gemaakte stoffen. Omdat ze water-, vet- en vuilafstotend zijn en bovendien hittebestendig, worden ze onder andere gebruikt voor blusschuim, voedselverpakkingen en pannen met antiaanbaklaag. Ze zitten ook in kleding, textiel en cosmetica. Vanwege hun sterke eigenschappen zijn PFAS amper uit de bodem te verwijderen. Ze worden zelfs ‘forever chemicals’ genoemd.

Beleidsmedewerker Veronique Loeffen: ,,Het probleem met PFAS was dat hier tot juli 2019 geen enkele normering voor was, terwijl zeer hoge concentraties wel schadelijk zijn voor mensen, dieren en gewassen. Geen normering betekende dat materiaal waarin PFAS werd gedetecteerd helemaal niet mocht worden afgezet, dus de baggerwerkzaamheden vielen stil. Zowel de waterschappen als het kabinet beseften dat deze situatie niet ideaal was. Om voor de toekomst een goede normering op te kunnen stellen, voert het RIVM diverse onderzoeken uit. Deze zijn nog niet allemaal afgerond maar er is al wel een tijdelijk kader opgesteld. Dit kader bevat grenswaarden. Zolang de hoeveelheid PFAS in bagger binnen deze grenswaarden blijven, geven baggeren en grondverzet geen risico’s. Onderzoek in Rijnlands gebied laat zien dat we vrijwel overal onder de risicogrenzen blijven. Een uitzondering is de Haarlemmermeer. Nabij Schiphol heeft zich in het verleden een calamiteit voorgedaan met blusschuim. We houden deze locatie goed in de gaten en voorkomen verdere verspreiding van PFAS.” (Foto Reijm BV)