Dit jaar is het 400 jaar geleden, dat molen De Vlieger in Voorburg werd gebouwd. Dat zal in mei worden gevierd met onder andere met de uitgave door de Historische Vereniging Voorburg van een boek over de geschiedenis van deze molen. Vooruitlopend op de jubileumviering vertelt molengids Wim van Horssen in de komende maanden in Vlietnieuws het een en ander over molen De Vlieger.

Water malen

,,Verkoopt u ook meel”, is mij menigmaal gevraagd door bezoekers van molen De Vlieger. Het antwoord is op die vraag is ,,nee.” Deze molen maalt wel, maar alleen water. Mocht echter iemand willen betalen voor het slootwater dat de molen maalt, dan wil de molenaar hem dat graag voor een schappelijke prijs leveren…

Hoewel ook aangedreven door de wind produceert een watermolen niets. Hij verplaatst met een waterrad of -schroef water van de sloot naar het buitenwater. Voor molen De Vlieger is dat van de sloot in het poldergebiedje Essesteijn naar de Broeksloot, waarvan het waterniveau ongeveer een meter hoger ligt. De Broeksloot voert het water naar de Trekvliet, waarna het via de Vliet en De Schie in de Nieuwe Maas terecht komt. Die waterverplaatsing door de molen was vroeger nodig om het land droog te houden.

Wateroverlast was vierhonderd jaar geleden de reden voor de bouw van molen De Vlieger. Tot dan werd het gebied bemalen door een molen die bij het toenmalige kasteel Binkhorst aan de Trekvliet stond. Omdat deze het gebied niet goed kon droogmalen, werd gekozen voor de bouw van een nieuwe molen middenin het gebied.

Poldermolens

Watermolens zoals De Vlieger komen alleen in het laaggelegen natte westen en noorden van ons land voor. Op de hogere gronden zijn ook wel watermolens te vinden aan beekjes, maar die verplaatsen geen water, maar worden juist door het water aangedreven. Ze zijn te herkennen aan het grote rad bij het water. Daarom worden ze waterradmolen genoemd. Om onze watermolens in het laagland daarvan te onderscheiden worden deze poldermolens genoemd. In onze gemeente hebben we vier poldermolens staan: naast De Vlieger zijn dat de drie bij Stompwijk. Over de polder van onze poldermolen vertel ik u de volgende keer meer.

Productiemolens

Het is overigens niet zo vreemd, dat veel mensen bij windmolens vooral aan korenmolens denken. Deze staan en stonden in of aan de rand van dorp of stad en waren daardoor heel zichtbaar. In Voorburg was dat de korenmolen van Baas aan de Parkweg – toen nog Achterweg geheten – die ruim honderd jaar geleden werd afgebroken. Daar kochten de lokale bakkers hun meel, waarmee ze het brood voor de Voorburgers bakten.

Graanmolens worden tot de industriemolens gerekend. Daar zijn er tientallen soorten van. Zij kunnen met behulp van de windkracht niet alleen malen, maar ook stampen, hakken en zagen. In onze gemeente hebben we gelukkig nog een werkende industriemolen, namelijk de houtzaagmolen De Salamander in Leidschendam.

Reuzenwerktuig

Molen de Vlieger behoort tot de oudste poldermolens in ons land. In de tijd dat hij gebouwd werd, was het best een indrukwekkend bouwwerk. Het was toen ook een van de grootste werktuigen. Een ander stond in de kerk, namelijk het kerkorgel. Dat moet het trouwens ook van wind hebben om zijn werk te kunnen doen. Maar die wind moet men wel zelf maken. Waarmee deze eerste aflevering over molen De Vlieger eindigt met een muzikale noot.

(foto’s Poldermolen De Vlieger en De Salamander)