De gemeenten komen geld te kort om hun taken in het sociaal domein (ouderenzorg, jeugdhulp en steun aan mensen zonder werk) goed uit te voeren. Bovendien hebben de gemeenten onvoldoende macht om effectief beleid te voeren.
Dat stelt de Commissaris der Koning, Jaap Smit, in een brief aan Provinciale Staten. Die had hem gevraagd nader onderzoek te doen naar de overdracht van het sociaal domein door het rijk aan de gemeenten in 2015.
Smit heeft een rondgang gemaakt langs burgemeesters en wethouders sociaal domein in de Zuidhollandse gemeenten. Daaruit kwamen twee ‘hoofdbevindingen’:
= De eerste hoofdbevinding is dat alle bestuurders aangeven dat zij de taken binnen het sociaal domein vorm moeten geven met te weinig geld. Het tekort aan financiën heeft, met name in het afgelopen jaar, echt een weerslag gehad op de kwaliteit van de zorg en de begrotingen van gemeenten,
= De tweede hoofdbevinding is dat alle bestuurders zien dat het Rijk wel gedecentraliseerd heeft in 2015, maar niet los laat. Zij vinden dat er als ware sprake is van een ‘schijn-decentralisatie’, waarbij het Rijk veel te veel invloed blijft uitoefenen door zich te blijven uitspreken over het hoe en wat van de gedecentraliseerde taken. Bestuurders ervaren hierdoor dat hun gemeenten in praktische zin en in hun autonomie beperkt worden.
Smit meldt verder dat de gemeenten nu pas toekomen aan transformeren, omdat zij de eerste jaren na 2015 het bestaande zorgmodel moesten gebruiken om lopende zorgvragen te kunnen beantwoorden. Bovebdien worstelen de bestuurders met het spanningsveld tussen hetgeen in de lokale collegeakkoorden is afgesproken en de vele aspecten die de wethouder op regioniveau moet afstemmen en afspreken. Bovendien hebben ouders en de samenleving te hoge verwachtingen van de jeugd.
Volgens Smit is het Zuidhollandse beeld niet uniek. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft dat ook in een recent rapport beschreven. Smit zegt binnenkort met de minister van VWS te gaan praten over het beperken van de invloed van het rijk zodat de gemeentebesturen meer ruimte voor beleid krijgen. (foto Raadhuis LV, gemeente)
