Zuid-Holland zal minder snel herstellen van de coronapandemie dan andere regio’s in Nederland. De achterstand ten opzichte van die regio’s wordt ook groter. Dat komt door de zwakte structuur van de economie: wel veel massa (negen topsectoren) maar weinig onderlinge verbindingen en erg gericht op sectoren die fossiele brandstoffen gebruiken.

Dat staat in het rapport ‘Navigeren in de mist, perspectieven na de coronapandemie’ dat Gedeputeerde Staten (GS) van Zuid-Holland hebben laten maken. Ten aanzien van de pandemie staan er de volgende conclusies in:

– Corona geeft een impuls aan het debat over de houdbaarheid van het huidige economische systeem dat tegen haar ecologische grenzen aanloopt. Corona vergroot de aandacht voor duurzaamheid, natuur en gezondheid,

– De coronapandemie gaat gepaard met onzekerheid over de aanpak en het herstel. Dit heeft een verlammend effect op de economie en de gemoedsgesteldheid van de bevolking. Het zal lang duren voordat de economische en sociale schade volledig duidelijk is en ingehaald wordt,

– Corona vergroot verschillen, tussen de gezondheid en inkomens van mensen, op de arbeidsmarkt, tussen wijken, regio’s en landen. Wat (al) zwak is wordt nog zwakker,

– De geschiedenis laat zien dat grote schokken, zoals oorlogen, crises en recessies, vaak langdurende, hoewel niet altijd blijvende, veranderingen teweegbrengen en trends versnellen. Corona is dan ook een grote aanjager van al lopende trends en transities. Voorbeelden zijn de versnelling van de digitalisering, het thuiswerken en de verdere verduurzaming in de energiesector.

Opgemerkt wordt dat de pandemie niet uit de lucht viel. ‘Al langer waarschuwen wetenschappers voor de onhoudbaarheid van het huidige globale economische systeem. COVID-19 kon zich juist zo snel verspreiden door het globale karakter van de economie en de hoge bevolkingsdichtheid. Bevolkingsgroei en toegenomen consumptie putten de energievoorraad en andere hulpbronnen uit’.

‘Daardoor verandert het klimaat, gaat de biodiversiteit achteruit, groeit het risico op zoönosen (infectieziekten die van dier op mens over gaan) en raken grondstoffen uitgeput. We stuiten op de grenzen van wat de aarde aankan. Het oude systeem is niet houdbaar. Kiezen voor duurzaam is cruciaal. Wat precies het ‘nieuwe normaal’ gaat worden, is niet duidelijk. Dat is een kenmerk van een tijd van tasten in het duister en transitie.’

Om duurzaam herstel in Zuid-Holland te bewerkstelligen is het nodig duurzame woningbouw, duurzame bereikbaarheid, talentontwikkeling en nieuwe bedrijvigheid bij elkaar te brengen. Tevens dienen er onderlinge verbinding tussen economische sectoren tot stand te komen. Er moet geïnvesteerd worden in digitalisering, energie omwenteling en een samenleving zonder afval.

Corona zorgt voor nieuwe sociale en regionale breuklijnen en vergroot al bestaande ongelijkheid op het terrein van de arbeidsmarkt, inkomen en zorg. Er ontstaan nieuwe groepen kwetsbare mensen, aldus GS. Het belang van inclusiviteit, sociale cohesie, arbeidsmarkt en ongelijkheid neemt toe. Voor de provincie liggen er taken op de terreinen schuldverlichting, jeugdzorg en beschikbaarheid van betaalbare woningen.

Corona leidt ook tot een maatschappelijke en persoonlijke herwaardering van de natuur en de leefomgeving. De ruimtelijke puzzel in het druk bebouwde Zuid-Holland wordt (nog) complexer. Groen in de stad wordt belangrijker wordt. Er is meer aandacht nodig voor een gezonde en groene publieke ruimte in het stedenbouwkundig patroon.

Het thuiswerken en de groei van e-commerce (inkopen doen via internet) leiden tot een transformatie van werklocaties, vervoersstromen, een ander reisgedrag, gevarieerde reistijden en veranderende woonvoorkeuren. De dagelijkse ochtend- en avondfiles zijn bijna verdwenen. Flexibilisering van werktijden vermindert files en de druk op het openbaar vervoer. Reizigers kiezen vaker voor individuele manieren van vervoer (weg, fietsen, lopen) in plaats van collectieve vervoerwijzen.

GS merken in het rapport wel op dat de financiële positie van de provincie kwetsbaar is door corona en dat de ruimte voor uitgaven beperkt is. Dat geldt nog in versterkte mate voor de gemeenten.