Vandaag verschijnt op Vlietnieuws de tweede aflevering van een drieluik over: Marianne, de in Nederland ten onrechte vergeten Oranjeprinses. Dit is geschreven door Kees van der Leer, historicus en mede-oprichter en secretaris van de Stichting Erfgoed Prinses Marianne. Het is ook verschenen in de Nieuwsbrief van de sKBL (Stichting Kastelen Buitenplaatsen en Landgoederen).
Buitenplaatsen in Voorburg
Te midden van alle huwelijks- en scheidingsperikelen kocht Marianne in 1848 de Voorburgse buitenplaats Rusthof. De rust die de naam van dit buiten beloofde, trok haar aan, evenals de nabijheid van haar Oranjefamilie. Bij het herenhuis en in de overtuin liet zij grote slingervijvers aanleggen. Haar tuinbaas Janus Grobben bewoonde de bij Rusthof horende oude boerderij Onder de Linden, waar, op de plek van de vroegere opkamer, een Oranjerie was gebouwd. Naast de Oranjerie lagen de boomgaard, de moestuin en kweekkassen. Op tentoonstellingen behaalde Grobben voor Marianne regelmatig prijzen voor Primula’s en Fuchsia’s.
In 1861 breidde Marianne haar Voorburgse bezit uit met de aankoop van het buiten Leeuwensteyn, in 1877 gevolgd door de villa Klein-Rusthof en in 1879 met de naast Rusthof gelegen buitenplaats Noordervliet.
De ware liefde
Omstreeks 1844 ontmoette Marianne de grote liefde van haar leven, Johannes van Rossum, een lakei in dienst van de Oranjefamilie en sinds 1837 gehuwd met ‘tapster’ Toos Keijzer. Op Marianne’s verzoek werd Johannes toegevoegd aan haar hofhouding en spoedig klom hij op tot haar secretaris en uitverkoren minnaar. Tussen Marianne en Johannes van Rossum ontstond een diepe verbondenheid. In het voorjaar van 1849 bleek Marianne in verwachting van een kind van Johannes. Zij besloot met een klein gezelschap een reis te ondernemen naar het Heilige Land. Tijdens deze pelgrimage schonk Marianne op 30 oktober 1849 in Cefalu op Sicilië het leven aan haar buitenechtelijke zoon Johannes Willem. Omdat Marianne er bewust voor koos dit ‘uit liefde geboren kind’ openlijk bij zich te houden, ontstonden onaangename conflicten en een verwijdering van haar Oranjefamilie.
Kastelen in Duitsland en Polen
Al spoedig werd duidelijk dat de kleine Johannes Willem ‘als buitenechtelijke zoon van haar bediende’ in Nederland niet werd geaccepteerd. Daarom kocht Marianne voor hem in 1855 het Duitse wijnkasteel Reinhartshausen aan de Rijn. Aan dit kasteel liet zij een museumvleugel bouwen, waarin haar omvangrijke verzameling schilderijen en andere kunst werd geëxposeerd. Iedereen mocht, tegen een geringe entreeprijs, de collectie komen bekijken.
Een deel van de collectie werd ondergebracht in het imposante neo-gotisch kasteel dat Marianne in Camenz liet bouwen naar een ontwerp van Karl Friedrich Schinkel en diens leerling Ferdinand Martius. De terrastuinen en het park werden ontworpen door Peter Joseph Lenné. In 1873 was de bouw van het kasteel voltooid, waarna Marianne het kasteel schonk aan haar zoon Albert.
(Foto’s: Rusthof met grote vijver, gezien vanaf de straatzijde. Ansichtkaart, 1905. Collectie Kees van der Leer. Vooraanzicht kasteel Camenz met fontein en terrastuinen. Ansichtkaart, circa 1900. Collectie Kees van der Leer. Kasteel Reinhartshausen. Rechts de museumvleugel die Marianne er omstreeks 1858 aan liet bouwen. Foto, circa 1900. Collectie Museum Swaensteyn, Leidschendam-Voorburg)
