Volgens de rapportage Erfgoedmonitor Zuid-Holland 2020 is de provincie goed op weg om de restauratieachterstand van tien procent bij haar rijksmonumenten in te lopen. In deze provincie verkeert op dit moment 12,8% van de rijksmonumenten nog steeds in matige tot slechte onderhoudsstaat. Er is dus nog werk aan de winkel.

Vijf jaar geleden was het percentage restauratieachterstand in Zuid-Holland 15,4%. De daling van de restauratieachterstand over de afgelopen jaren is mede te danken aan de provincie die in de jaren 2017-2020 in totaal ruim € 17,9 miljoen aan subsidie verstrekt heeft voor restauraties van rijksmonumenten. De helft van dit bedrag werd gefinancierd uit eigen provinciale middelen, de andere helft kwam uit de rijksbijdrage  voor restauraties van rijksmonumenten. Daarnaast investeerden monumenteigenaren ook flink in de restauratie en herbestemming van hun pand.

Provinciale Staten heeft Gedeputeerde Staten (GS) gevraagd een inschatting te maken van de financiële middelen die nodig zijn om de meeste inhoudelijk goede aanvragen voor een restauratiesubsidie, die bij de provincie binnenkomen, te kunnen honoreren. Op basis van de ingediende aanvragen in de afgelopen jaren schatten GS in dat hiervoor een jaarlijkse bijdrage van € 2 miljoen uit provinciale middelen extra nodig is.

De Erfgoedmonitor maakt de staat van onderhoud en leegstand van de rijksmonumenten in de provincie Zuid-Holland inzichtelijk ten behoeve van de ontwikkeling van provinciaal beleid. In de provinciale Erfgoedmonitor zijn alle rijksmonumenten opgenomen die van oorsprong niet als woonhuis zijn gebouwd. Elk monument is voorzien van gegevens als soort object, omvang, gebruik en leegstand. Openbaar toegankelijke data in combinatie met een analyse van actuele fotobeelden geven een inschatting van de onderhoudsstaat. De Monumentenwacht Zuid-Holland verzorgt daarbij, met hun specifieke kennis van de Zuid-Hollandse monumenten, de analyse van deze fotobeelden.

De categorieën agrarisch, industrieel en religieus erfgoed verdienen speciale aandacht. Veel van dit erfgoed staat leeg of komt op afzienbare termijn leeg te staan, wat onherroepelijk leidt tot verder verval. Restauratie en herbestemming is hierbij urgent en gewenst. Ter ondersteuning van deze categorieën is binnen de provincie sinds 2018 een aanjaagteam voor herbestemming van rijksmonumenten succesvol actief.

Twee belangrijke categorieën erfgoed ontbreken nu nog in de monitoring en zijn daardoor ook nog niet meegenomen bij de berekening van de percentages restauratieachterstand. Dat betreft het groene erfgoed (landgoederen, parken, begraafplaatsen en vestingwerken) en de interieurs en onderdelen van rijksmonumenten (w.o. orgels en klokken: het ‘klinkend erfgoed’). Deze categorieën vragen namelijk een aangepaste methodiek voor monitoring, deze is nog in ontwikkeling. (foto provincie ZH)