Ooit heette het ‘inspraak’; de burger mocht zijn mening kenbaar maken – inspreken – over gemeentelijke plannen. Zo leek het alsof de burger/inwoner invloed had. Feitelijk was daar geen sprake van. Het uiten van de eigen mening was vrijblijvend. De gemeente deed er mee wat men wilde. Niets dus.

Toen zulks bij de burgers/inwoners ook doordrong en men échte invloed eiste werd er schielijk een nieuwe term bedacht: burgerparticipatie. Participeren betekent zoveel als deelnemen. En dat woord veronderstelt iets actiefs.

Kortom: het woord burgerparticipatie leek aan te duiden dat de burger/inwoner actief mee zou kunnen gaan doen aan het ontwikkelen van gemeentelijk beleid.

Leek, want in de praktijk ziet het beeld er heel anders uit. Al jaren wordt er over burgerparticipatie gesproken en geschreven. Het is het troetelkindje van burgemeester Klaas Tigelaar.

Heeft het iets opgeleverd? Nee, behalve dan een dikke berg papier vol ambtelijke volzinnen. Teksten waarbij een normaal mens binnen een minuut lezen afhaakt. Abacadabra.

Onlangs zond de burgemeester een nieuwe nota over burgerparticipatie aan de gemeenteraad, 36 pagina’s dik. Met als ondertitel ‘Van Positiviteit van 2 kanten naar Durven, doen, doorgaan!’ Positiviteit van 2 kanten duidt op een eerder stuk van Klaas Tigelaar, bedoeld als ‘startnotitie’ van eind 2019.

‘Durven, doen, doorgaan!’ Klinkt strijdlustig. Is het alleen niet. De nota staat vol van ‘afspraken’ die gemaakt moeten worden voor burgerparticipatie. Liefst tien ‘gedragsregels’. Alleen worden die afspraken niet met de burger/inwoner gemaakt. Die heeft er niets over te zeggen gehad. Ze zijn opgesteld door ambtenaren en B&W, bijgestaan door een select groepje genodigden (een kernteam) en mogen door de gemeenteraad van een goedkeurend stempel worden voorzien.

Maar er is meer. Voordat er überhaupt aan burgerparticipatie wordt begonnen, moet eerst via een zogenoemd ‘strategisch afwegingskader’ en een ‘participatiekompas’ uitgemaakt worden óf de burger/inwoner de kans krijgt te participeren.

U raadt het al: ook het kader en het kompas zijn opgesteld zonder enige inbreng van burger/inwoner. Ook deze zaken zijn bedacht voor ambtenaren, B&W en kernteam. Gevolgd door een ja-knikkende gemeenteraad.

Volgens burgemeester Klaas Tigelaar moeten organisatie en cultuur van het ambtelijk apparaat, B&W en gemeenteraad veranderen om burgerparticipatie mogelijk te maken. Dat wordt al jaren geroepen. Zijn stukken laten zien dat daar niets van terecht is gekomen, of komt.

Ambtenaren, B&W en gemeenteraad willen als het puntje bij paaltje komt geen macht afstaan aan de burger/inwoner. Ondanks alle lippendienst die aan burgerparticipatie wordt bewezen.

De burgemeester verwijst trots naar vier experimenten die met burgerparticipatie zijn gehouden. Experimenten waar overigens niemand in Leidschendam-Voorburg iets van heeft gemerkt.

Het ging dan om Right to challenge (burgers nemen gemeentelijke taken over omdat zij denken het beter te kunnen); het opstellen van een Omgevingsvisie; de energie omwenteling; digitale beleidsvorming tijdens coronacrisis.

Voor die trots is echter geen enkele reden. De uitkomsten van die experimenten zijn ontnuchterend: Right to challenge zegt niemand wat; de Omgevingsvisie is op de lange baan geschoven dus is participatie op een laag pitje gezet; bij de energie omwenteling moet de politiek eerst ruimte maken en geven voor burgerinitiatieven en deze ook steunen; digitale beleidsvorming was de noodzakelijke vervanger van informatie-bijeenkomsten, voorlichtingsavonden, klankbordgroepen die door coronamaatregelen niet meer mochten plaats vinden.

Conclusie: de experimenten zeggen niets over burgerparticipatie. Waarbij inzake de digitale beleidsvorming nog opgemerkt moet worden dat de mogelijkheden voor burgerparticipatie daardoor zijn afgenomen. Waren bijeenkomsten voor corona openbaar, nu bepalen de organisatoren via ICT-voorzieningen wie mag mee praten, wat die te horen en te zien krijgt, of betrokkene wel het woord krijgt en zo ja, voor hoe lang. Waarbij vervolgvragen bij onduidelijke of ontwijkende antwoorden niet gewenst zijn.

Het vervolg? Als de gemeenteraad met Tigelaars afspraken instemt gaan de ambtenaren die verder ‘uitwerken’ en wordt het geheel in beleid en verordeningen opgenomen. Ook zullen de afspraken moeten ‘doorwerken in de processen die daar bij horen’. Klinkt heel abstract. En heel ver weg. Burgerparticipatie? Kunt u op uw buik schrijven.