Afgelopen dinsdag heeft de gemeenteraad gestemd over een motie waarin Leidschendam – Voorburg zich tot ‘Windturbine Vrije Gemeente’ verklaart en waarin het college van B&W opgedragen wordt om dit op alle niveaus (regionaal, provinciaal, landelijk) uit te dragen. Door afwezigheid van één raadslid hebben de stemmen gestaakt en zal er binnenkort opnieuw over gestemd gaan worden. Het is interessant om deze motie eens wat nader te bekijken.

In algemene zin gaan windturbines over het opwekken van energie en dus over de energietransitie. Dat is een relatief nieuw en zeer complex onderwerp waar vrijwel iedereen mee te maken krijgt. Om dit succesvol te laten verlopen, is goede samenwerking tussen alle belanghebbenden, inclusief inwoners, cruciaal.

In december 2019 is door de gemeenteraad de ‘startnotitie burgerparticipatie, positiviteit van 2 kanten’ aangenomen. Doel is om tot goede handvatten te komen om burgerparticipatie vorm te geven. Aan deze startnotitie is door de raad een amendement toegevoegd dat opdraagt om enkele experimenten uit te voeren waarmee het ook concreet te maken valt. De energietransitie is daarbij expliciet als volgt opgenomen: ‘Gezamenlijke aanpak van gemeente en burgers op nieuwe terreinen die een nieuw, nog te ontdekken samenspel tussen burgers vereisen, zoals de energietransitie’. Dit amendement werd unaniem aangenomen.

In het huidige coalitieakkoord ‘Samen aan zet’ worden ook mooie woorden gewijd aan nieuwe manieren van samenwerking: ‘We bieden ruimte voor initiatieven van inwoners’, ‘We zetten zoveel mogelijk in op co-creatie’, ‘We gaan minder bepalen en meer samenwerken’. Allemaal hele mooie woorden.

In juni 2020 is echter bij de behandeling van de uitgangspuntennotitie voor de Lokale Energiestrategie (LES) een amendement aangenomen dat stelt dat de gemeente windturbines binnen de gemeentegrenzen niet wenselijk en mogelijk acht. Dat amendement is aangenomen met slechts één stem verschil. Een oproep vooraf door vier onafhankelijke en inhoudelijk betrokken burgergroeperingen om dit amendement niet in de ingediende vorm aan te nemen, heeft het niet gehaald. De partijen die deze oproep deden waren Adviesraad Stompwijk, Energy Common Leidschendam-Voorburg, Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg en Platform Lokale Democratie Leidschendam-Voorburg. Een suggestie van deze partijen voor een alternatieve, minder stellige formulering, is terzijde geschoven.

De tegenstrijdigheid tussen het amendement uit december 2019 en juni 2020 is evident en kan moeilijk groter. Enerzijds oproepen tot ‘gezamenlijke aanpak’ en ‘samenspel’ met burgers bij de energietransitie en anderzijds gezamenlijke aanpak en samenspel onmogelijk maken door op voorhand de belangrijke optie ‘windturbines’ uit te sluiten. Met de huidige oproep om ‘op alle niveaus uit te dragen’ dat Leidschendam-Voorburg zich tot ‘Windturbine Vrije Gemeente’ verklaart, wordt dit nog extra onderstreept en steviger aangezet.

Sinds enkele jaren houd ik mij, samen met andere betrokken burgers, actief bezig met zowel het onderwerp burgerparticipatie als de energietransitie. Enerzijds als mede-initiatiefnemer en lid van het Platform Lokale Democratie; anderzijds als mede-oprichter en bestuurslid van de Energy Common.

Zowel op het onderwerp energietransitie als op het onderwerp burgerparticipatie voel ik mij met het amendement uit juni 2020 en met de huidige motie door ‘de politiek’ niet serieus genomen. Wat is het waard om je als burger voor deze onderwerpen in te zetten, als je inbreng door ‘de politiek’ middels moties en amendementen terzijde wordt geschoven?

Maar ‘de politiek’ is geen abstract begrip. ‘De politiek’ wordt gevormd door afzonderlijke partijen en elke partij bestaat uit afzonderlijke raadsleden. Wellicht ten overvloede, maar hier wel zeer relevant: ieder raadslid is vrij om te stemmen zonder last. En met de huidige stemverhouding, heeft ieder raadslid dus de mogelijkheid om het verschil te maken tussen het wel of niet aannemen van deze motie. Daarmee wordt de nieuwe stemming een mooie lakmoesproef voor de vraag of ‘de politiek’ wel of niet serieus om wil gaan met en werk wil maken van burgerparticipatie.

(Michiel Steffelaar, op persoonlijke titel)