Voor deze extra aflevering van Peter van der Ploeg leest, blijft de directeur van Huygens’ Hofwijck dichtbij huis. Hij bespreekt ter gelegenheid van de start van de festiviteiten het boek: Vier eeuwen Molen De Vlieger.

Het heeft weinig gescheeld of we hadden dit jaar het vierhonderdjarig jubileum van Molen De Vlieger niet kunnen vieren. Omstreeks 1950 bevond de toen al eerbiedwaardig oude molen – met het bouwjaar 1621 is het een van de oudste gebouwen in onze gemeente – zich namelijk in een vervallen staat. De gemeente Voorburg, die De Vlieger in 1952 had overgenomen van het polderbestuur, wist ook niet goed wat ermee aan te vangen. Wat wél duidelijk was, was dat de molen behoorlijk in de weg stond bij de plannen voor stadsuitbreiding in het gebied rondom de Allard Piersonkade. De hoogbouw die daar zou verrijzen betekende ook een steeds zwakkere windvang voor de molen. Er werd eind jaren vijftig dan ook gesproken over een mogelijke afbraak, die ternauwernood kon worden verhinderd door een actiecomité dat zich inzette voor de toekomst van de molen.

Een definitieve oplossing voor het probleem zou vanaf dat moment nog ruim dertig jaar op zich laten wachten. Die deed zich eind jaren tachtig voor. Verplaatsing van de molen – een lang gekoesterde, heel kostbare droom – kwam uit met de verplaatsing van de molen naar de polder bij Essesteijn. Wie er bij was, die nacht van 16 op 17 oktober 1989, kan zich de haast onwerkelijke beelden herinneren. Als een eeuwenoude boom werd de molen in de takels gehesen en als het ware verplant, zo voelde dat. En om in die beeldspraak te blijven: de molen heeft op z’n nieuwe plek wortel geschoten. De wieken vangen er weer wind, het kleine maar mooie polderlandschapje doet het lijken alsof de molen al eeuwen op die plek staat en de bezoekers weten het nu als molenmuseum opengestelde monument te vinden. Terugkijkend, bij het vieren van een jubileum een vanzelfsprekend iets, realiseer je je weer eens dat monumentaal erfgoed nu en dan alleen kan blijven bestaan dankzij de steun van een groep enthousiastelingen die hun schouders eronder zetten.

Ter gelegenheid van het jubileum is een prachtig boek verschenen in de onvolprezen serie van de Historische Vereniging Voorburg. Hoofdauteurs Aart Struijk en Wim van Horssen hebben met assistentie van Wiard Beek en Joan van Driel grondig onderzoek verricht naar de geschiedenis van de molen, het gebied waar zij in stond en staat, en naar de achtereenvolgende molenaars. Dat levert een boeiende mix op van verhalen over de grote lijn in de geschiedenis van de molen én soms heel intrigerende details. Wist u, om maar een voorbeeldje te noemen, dat de naam van de molen te maken heeft met een ‘spookmolenaar’? Of dat molenaar Laurens Tetteroo in 1912 tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden is overleden aan ‘een klap van de molenwiek’? Heel bijzonder is ook het verhaal van de familie Zonderop. De huidige molenaar, de welbekende Bram Zonderop die dit jaar precies een halve eeuw de zorg voor de molen heeft, is afkomstig uit een familie waarvan mannen al ruim 140 jaar het beroep van molenaar uitoefenen, vanaf 1879 in Zoeterwoude en sinds 1932 in Molen De Vlieger. Molenaar Bram woonde als laatste van zijn familie van 1971 tot 1989 zelf in de molen.

Het jubileumboek is een feest om te lezen én te kijken. Ik telde ruim 160 afbeeldingen, van schitterende oude landkaarten en mooie vroege foto’s tot opnamen waarop de steeds verder schrijdende – eigenlijk verbijsterende – inkapseling tijdens de jaren zestig en zeventig is te zien én de spectaculaire beelden van de verplaatsing. Recent gemaakte foto’s tonen een molen in perfecte staat van onderhoud, met een molenaarshuis naast de molen zodat die volledig kan worden gebruikt als een museum waarin, naast het verhaal van De Vlieger zelf, wordt verteld over waterbeheer in de Hollandse polders. Het doel waarvoor deze molen vierhonderd jaar geleden immers werd gebouwd.

Aart Struijk, Wim van Horssen, Wiard Beek & Joan van Driel / Molen De Vlieger. Vierhonderd jaar Voorburgse poldermolen / Reeks Historisch Voorburg 27 (2021), nr. 1 / 113 blz / Historische Vereniging Voorburg, ism Stichting Molen De Vlieger. De koop bij de molen (20 euro) en online: www.molendevlieger.nl ook voor een virtuele rondleiding).