In juli vroeg Vlietnieuws de gemeente wat de bestempeling van de Limes (noordelijke grens Romeinse rijk), inclusief het Kanaal van Corbulo betekende voor de bescherming van dat Kanaal, ook op de plek waar in Leidschendam de bouw van Leytsche Hof was gepland. Antwoord: er werd van uitgegaan dat zulks geregeld was doch de collega die er over ging was op vakantie. Pas na diens terugkeer kon daar meer over gezegd worden.

Nadat Vlietnieuws eind augustus opnieuw aan de bel trok kwam het volgende antwoord: ‘Bescherming van archeologie (ondergronds erfgoed) wordt met name geborgd door middel van het bestemmingsplan. Op basis van het bestemmingsplan kunnen er voorwaarden worden gesteld aan ontwikkelingen die een bedreiging (kunnen) vormen voor het ondergrondse erfgoed.

Het hele proces (wat ook wel de Archeologische Monumentenzorg-cyclus wordt genoemd) start veelal met een archeologische onderzoeksplicht voor de ontwikkelaar/ initiatiefnemer. Wanneer er een behoudens waardige vindplaats aanwezig is kan de vergunning worden geweigerd; planaanpassing worden gevraagd, of wanneer behoud in situ (in de bodem) niet mogelijk is, besloten worden dat de vindplaats ex situ behouden wordt (de vindplaats wordt opgegraven en gedocumenteerd).

Dit is de normale bescherming zoals die voor al het ondergrondse erfgoed geldt. De Limes bestaat uit verschillende kernzones en bufferzones. De bescherming van de bufferzone is zoals deze ook is voor het ‘normale erfgoed’. De Leytsche of ligt in de bufferzone. Ontwikkelingen in de kernzones die een bedreiging vormen voor de aanwezige waarden zijn niet toegestaan’.

Dat antwoord gaf dus géén inzicht in de bescherming van het Kanaal ter plekke van Leytsche Hof. Vlietnieuws vroeg dus om een verduidelijking. Wat houdt een bufferzone in? Het Kanaal wordt dus kennelijk in situ behouden, maar als daar fundamenten voor een nieuwbouwcomplex gepland zijn wordt er dus niets ‘behouden’. Dus wat wijkt dan: de fundamenten of de bescherming van het Kanaal?

Het nadere antwoord inzake bufferzones: ‘Bufferzone: een gebied rond de genomineerde kernzone die beperkingen op het gebruik en de ontwikkeling plaatst om een extra laag van bescherming te geven. Dit bevat de onmiddellijke omgeving van de genomineerde kernzone, belangrijke zichtassen en andere gebieden of attributen die zowel functioneel belangrijk als ondersteunend zijn voor de kernzone en de bescherming ervan’.

‘De zogenaamde bufferzones zullen in beginsel bescherming worden geboden via de ruimtelijke ordening en bijbehorend planologisch instrumentarium (Wet ruimtelijke ordening). Dit wordt gekenmerkt door de kernoverweging van het Verdrag van Valletta, te weten het streven naar behoud ‘in situ’. Behoud ‘ex situ’ (door een opgraving op kosten van de initiatiefnemer) is als alternatief toegestaan en komt in de praktijk veel voor. Voor de bufferzone zal als uitgangspunt worden gehanteerd dat bij ingrepen, werken of werkzaamheden onderzoek nodig is. De diepte en de oppervlaktemaat vanaf waar de onderzoeksplicht geldt, wordt in overleg met de desbetreffende gemeente, per locatie, bepaald aan de hand van de (verwachte) diepteligging van de (verwachte) archeologische waarden, waarbij de oppervlaktemaat nooit meer dan 100m2 mag bedragen’.

De reactie op de stelling dat het Kanaal ondergronds ligt en dus kennelijk in situ wordt behouden. ‘Niet juist wat betreft de bufferzone. Geldt alleen voor de kernzone’.

De uitleg op de vraag over wat er wijkt: de fundamenten of het Kanaal: ‘Ligt er aan of het in de Kernzone (propertie) of in de bufferzone ligt. Voor de kernzone geldt: Voor de gebieden die het Werelderfgoed behelzen, de ‘properties’, wordt de hoogst mogelijke bescherming op nationaal niveau geboden: de status van Archeologisch Rijksmonument, zoals geregeld in de Erfgoedwet. Het merendeel van deze gebieden genoot deze status reeds, zij het dat soms een kleine uitbreiding van de begrenzing nodig was. Voor enkele gebieden heeft dit een geheel nieuwe aanwijzing tot Archeologisch Rijksmonument betekent’.

‘Verstoring van een Archeologisch Rijksmonument is niet toegestaan zonder een vergunning (tenzij er bij de aanwijzing vrijstellingen zijn benoemd). Bij de beoordeling van een monumentenvergunningaanvraag wordt de verwachte verstoring door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed gewogen en vindt een belangenafweging plaats, waarbij het belang van het behoud van het monument een eerste overweging is. Dit betekent dat in praktijk slechts ingrepen worden toegestaan wanneer dit een verwaarloosbare verstoring inhoudt of wanneer er een groot maatschappelijk belang in het geding is. Het belang van het behoud van het monument krijgt hierbij evenwel nog meer gewicht door het Werelderfgoedlabel’.

Als u tot hier bent gekomen zult u constateren dat de simpele vraag hoe het staat met de bescherming van het Kanaal bij de bouw van Leytsche Hof nog steeds niet is beantwoord. Nu heeft wethouder Jan Willem Rouwendal het raadsel opgelost. Het Kanaal is ter plekke grotendeels verwoest. De ondergrondse restanten zijn in kaart gebracht; vondsten worden bewaard. En verder wordt er niets beschermd; de bouw van Leytsche Hof kan gewoon doorgaan.

Zo simpel kan het zijn. Waarom zulks niet eerder werd gecommuniceerd is een raadsel. Kon of wilde men op het Raadhuis niet?

(de redactie)