Hij constateerde dat het erop lijkt dat niet langer de kracht van de argumenten het debat bepaalt, maar het volume waarmee en de toon waarop met elkaar wordt gesproken. Daarmee komt volgens hem de vrijheid van meningsuiting in gevaar. ,,Is die vrijheid nog wel zo groot? Voelen wij ons nog vrij om ons te uiten? Het is verontrustend en onacceptabel dat wetenschappers zich in toenemende mate beperkt voelen om deel te nemen aan het publieke debat uit angst voor bedreigingen en intimidaties. Het is toch onacceptabel dat bestuurders een beveiligingspost voor de deur krijgen, omdat de bedreigingen niet mals zijn?” Volgens de commissaris wordt het ‘tijd een grens te trekken met elkaar, juist om belangrijke vrijheden te kunnen behouden’.
Jaap Smit: ,,Mensen trekken zich terug in hun eigen bubbel en lijken minder geneigd naar de ander te luisteren. We spreken liever met onze vrienden en houden de opponent op afstand, terwijl we beter het gesprek met die opponent kunnen voeren om een oplossing te vinden.” Hij citeerde de onlangs overleden Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu, die zei: ‘Als je vrede wil, ga dan niet in gesprek met je vrienden, maar met je vijanden. Ga niet harder praten, maar kom met betere argumenten’.
De commissaris gaf aan hoopvol te zijn nu er ‘weer geregeerd gaat worden’. ,,Laten we met een positieve nieuwsgierigheid dit nieuwe kabinet tegemoet treden en ons gelukkig prijzen met het feit dat er mensen zijn die in deze complexe tijd een grote verantwoordelijkheid op zich willen en durven te nemen.”
Volgens Jaap Smit vragen de opgaven waar de samenleving voor staat om visie en leiderschap. ,,In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet liggen grote kansen en opgaven voor de provincie. Dat vraagt om een proactieve houding en een sterke regierol. Bij de provincie liggen bij uitstek de grote uitdagingen en vraagstukken van deze tijd, op het gebied van stikstof, woningbouw, energietransitie en infrastructuur.”
De commissaris keek ook kort vooruit naar de gemeenteraadsverkiezingen van medio maart. ,,Laten we niet vergeten dat het kloppend hart van onze samenleving juist op lokaal niveau te vinden is. Dat vraagt dus ook om een sterk lokaal bestuur waar mensen zich inzetten voor hun directe leefomgeving en zich bewust zijn van hun dienende taak voor de lokale samenleving. Grote woorden, maar ik gebruik ze niet voor niks. Ook met het oog op de lokale politiek wil ik Desmond Tutu nogmaals aanhalen met zijn woorden: ‘Don’t raise your voice, but improve your arguments’.”
