Om schaarste aan goedkope en middeldure koopwoningen tegen te gaan kan de gemeente een Regeling Opkoopbescherming invoeren. Dat heeft wethouder Floor Kist de gemeenteraad bericht. Die had gevraagd om een onderzoek naar een zelfbewoningsplicht (koper moet zelf in de woning gaan wonen) en een anti-speculatiebeding (na koop is de eerste vijf jaar verkoop of verhuur verboden).

‘Met deze regeling kan de politieke wens tot het invoeren van een aparte Regeling Anti-speculatiebeding, eventueel gecombineerd met de zelfbewoningsplicht, worden ondervangen’, meldt Kist.

‘Door alle goedkope en middeldure koopwoningen te beschermen tegen verhuur, worden de kansen voor kopers die in hun eigen woning willen wonen (waaronder starters) vergroot. Voor beleggers wordt de goedkope en middeldure koopmarkt een stuk minder aantrekkelijk, omdat het grootste verdienmodel – verhuur van woningen – verboden wordt’.

‘Met een gemeentebreed opkoopverbod worden aan de ene kant de wijken waar beleggers het meest actief zijn beschermd. Aan de andere kant worden ook de goedkope en middeldure koopwoningen in de wijken maar relatief minder beleggers actief behouden voor eigenaar-bewoners. Een waterbedeffect wordt daarmee voorkomen. Als dit niet zou worden gedaan zou de regeling niet doeltreffend zijn omdat beleggers direct naar andere gebieden zouden overstappen’.

‘De gemeente kan in de eigen huisvestingsverordening bepalen dat goedkope en middeldure koopwoningen in bepaalde gebieden voor vier jaar niet meer verhuurd mogen worden om deze te beschermen tegen opkoop door beleggers’.

Gemeenten moeten wel onderbouwen of en in welke buurten er door schaarste aan goedkope en middeldure koopwoningen onevenwichtige en onrechtvaardige effecten optreden. Ook moeten gemeenten onderbouwen dat de maatregel ‘noodzakelijk en effectief’ is. De gemeente dient de negatieve invloed van beleggers op die schaarste aan te tonen. Hiervoor is nader onderzoek noodzakelijk, geeft Kist te kennen.

De gemeente moet zelf bepalen èn onderbouwen tot welke WOZ-waarde huizen onder de opkoopbescherming vallen; de gemeente moet kunnen motiveren waarom de gekozen waarde proportioneel is en er niet toe leidt dat er onnodig koopwoningen onder deze regulering komen te vallen. De regio Haaglanden stelt jaarlijks prijsgrenzen vast voor goedkope en middeldure koopwoningen (prijsgrens 2022: € 355.000).

De gemeente kan zelf de periode bepalen waarin het na aankoop van de woning verboden is de woning te verhuren. Ook andere woningen die voor aankoop zes maanden vrij waren van huur vallen onder de regeling. Het beschermen van de leefbaarheid van woongebieden is ook een motief voor het invoeren van de opkoopbescherming. Eigenaar-bewoners wonen doorgaans langer in een woning dan huurders van vrije sector huurwoningen. De opkoopbescherming kan dan ook een bijdrage leveren aan de sociale cohesie en daarmee de leefbaarheid in een buurt.

Voor de invoering van een gemeentelijke Regeling Opkoopbescherming moet nog wel het een en ander gebeuren: Onderzoek op noodzaak (schaarste en/of leefbaarheid); Beleidsvorming; Aanpassing huisvestingsverordening; Uitvoering: vergunning en handhaving; Digitalisering vergunningensysteem; Legesverordening aanpassen; Procedures en afstemming; Gevolgen ambtelijke capaciteit uitvoering regeling.