Nagenoeg alle gemeenten in Nederland hebben op basis van de gemeenteraadsverkiezingen in maart weer een coalitieakkoord gesloten, zo ook in Leidschendam-Voorburg.

Als we naar die akkoorden kijken vallen 2 dingen op. Ten eerste ze zijn allemaal sterk verschillend, zeker met betrekking tot de lokaal spelende onderwerpen. Verder liggen zijn er stevige overeenkomsten. Zo gaat het op het lokaal niveau over ruwweg dezelfde 10 onderwerpen: wonen, veiligheid, bereikbaarheid, zorg, duurzaamheid, economie, onderwijs, sport en cultuur en natuurlijk de centjes en samenwerking. Niet vreemd want gemeenten hebben dezelfde taken en bevoegdheden.

Ten tweede staan het documenten vol met abstracte en met name kwalitatief geformuleerde doelstellingen. Veel coalitieakkoorden beginnen met een fraaie beschrijving van de sterke punten van de gemeente en gaan al snel door met legio zaken als: we streven naar, gaan voor, willen …, werken aan, stellen centraal, stimuleren, et cetera et cetera. Opvallend is ook de vele ambtelijke processtappen die in zo’n document staan. Het instellen van de volgende werkgroep, evalueren, gaan in gesprek, afstemmen en zo meer. Bij globale lezing zullen velen zich hierin herkennen. Maar hoe hoogt ligt die lat eigenlijk?

Mijn stelling: aan een rookworst worden meer (kwaliteits-)eisen gesteld dan aan een coalitieakkoord. Ingrediënten, bereidingswijzen, bewaar en behandelcondities, verpakkingsvoorwaarden en wat dies meer zij, zijn slechts enkele zaken die strikt bewaakt worden voordat u hiervan kan genieten. Aan een coalitieakkoord, als koers- en veranderingsagenda voor de komende 4 jaar zitten geen criteria of eisen. Dit document is geheel vorm- en inhoudsvrij.

Het varieert dus sterk per gemeente. Van belofteplan, coalitiebindmiddel, contract met burgers, leidraad voor handelen en veranderen tot publicitair promotie document. In te veel gevallen heeft het coalitieakkoord net nog een intentiegerichtheid en geen intentieverplichting laat staan een resultaatverbintenis. Vrijheid blijheid dus. Wel vreemd want er gaat veel geld en menskracht in om.

Wat te denken van een SMART (Specifiek, Meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) coalitieakkoord. Waarbij de ‘boven de wolken schijnt altijd de zon’-abstracties, intenties en processtappen vervangen worden door een concrete veranderagenda. Uitgaande van een feitelijke nulmeting anno 2022 (waar staan we nu?) en een concrete doelstelling 4 jaar later op de 10 gemeentelijke thema’s.

Waar gaan we naar toe? Een onafhankelijke evaluatie door een externe instantie als de Regionale Rekenkamer voor de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen maakt de beleidscyclus rond. Zo’n concept coalitieakkoord is nu ook slechts een lokaal politiek discussiestuk maar zou, voor bespreking in de gemeenteraad en vaststelling, eerst besproken dienen te worden met de inwoners. Het gaat toch om hun gemeente, beschikbaar gestelde middelen en leefomgeving?

Even de focus op Leidschendam –Voorburg. Met de inzet van ruim een miljard euro in 4 jaar en circa 650 ambtenaren zou je van een college van B&W toch een duidelijke veranderagenda mogen verwachten. Hoeveel woningen worden er voor welke groepen nu gebouwd? Hoeveel neemt de filedruk af binnen de gemeente? Wat wordt het veiligheidsniveau? Wat wordt het niveau van burgertevredenheid en bestuurskracht in 2026? In praten, papier, processtappen en plannen kan je niet wonen. Of is ons weer een worst voorgehouden?

(Rob van Engelenburg)