Als de uitzonderlijk grootschalige neerslag die in 2021 in Limburg viel – 150 liter per vierkante meter gemeten over twee dagen – in Zuid-Holland zou vallen, blijft er op veel plaatsen water staan, vooral in polders. Veel watergangen in de Hoogheemraadschappen Delfland (Voorburg) en Rijnland (Leidschendam en Stompwijk) krijgen te maken met kritische waterstanden en kadedoorbraken zijn niet uitgesloten.

Dit blijkt uit een stresstest van Deltares en de provincie Zuid-Holland in samenwerking met waterschappen. Voor het afvoersysteem van het Amsterdam Rijnkanaal en het Noordzeekanaal kunnen moeilijke keuzes nodig zijn, bijvoorbeeld voor het instellen van maalbeperkingen. Naar verwachting vallen er geen grote aantallen slachtoffers.

Hoewel de grootschalige neerslag zoals deze in Limburg viel zeer uitzonderlijk is, zorgt klimaatverandering ervoor dat weersextremen toenemen. Deltares concludeerde in november 2021 dat de gevolgen van de Limburgse bui ook in andere provincies groot zouden zijn. Ook adviseerde Deltares provincies om op basis hiervan een bovenregionale stresstest uit te voeren. Zuid-Holland is de eerste provincie waar deze stresstest is uitgevoerd.

,,Dit onderzoek laat zien dat we in Zuid-Holland extra stappen bovenop ons waterbeheer moeten doen”, aldus gedeputeerde Meindert Stolk. ,,Dat is een verantwoordelijkheid van alle overheden. De provincie heeft hierin een spilfunctie. Als laaggelegen provincie is Zuid-Holland extra kwetsbaar voor klimaatverandering. Daarom hebben we ons hard gemaakt dat de stresstest als eerste hier werd uitgevoerd.”

Grootschalige neerslag leidt in Zuid-Holland tot ongekende wateroverlast waarbij de schade in de miljarden zal lopen ook zonder dat rekening is gehouden met maalstops, verdronken riooloverstorten, kadedoorbraken en gemaalstoringen. Op veel plaatsen komt enkele dagen tot mee dan een week water op maaiveld en op straat te staan. Ruim 40 procent van alle landbouwgebieden in het bekeken gebied, grote glastuinbouwgebieden en ook delen van stedelijk gebied krijgen te maken met een laag water.

In landelijk gebied blijft meer water op maaiveld staan dan in stedelijke gebieden: de stedelijke gebieden hebben hogere normen waardoor er meer pompcapaciteit en hogere kades zijn en bovendien heeft verstedelijking op relatief gunstige plaatsen plaatsgevonden en niet in de meest natte polders.

Op de meeste locaties blijft bij grootschalige neerslag de elektriciteit functioneren. Dit komt doordat meer dan 90 procent van de transformatorhuisjes voldoende hoog liggen. Toch zal er op enkele plekken ook stroomuitval optreden. Veel laaggelegen gedeeltes van wegen zullen onderlopen waardoor ziekenhuizen, brandweerkazernes en andere belangrijke punten moeilijker bereikbaar zullen worden en ook de mensen in het gebied grote hinder ondervinden.

Om te voorkomen dat de gevolgen van grootschalige neerslagsystemen desastreus worden, zal er grote inzet nodig zijn van waterschappen en veiligheidsregio’s.

Om beter gesteld te staan voor grootschalige neerslag is een betere voorbereiding nodig, aldus Deltares. Met oefeningen of door concrete cases uit te werken kan bepaald worden welke informatie mist en of de organisatie op orde is. Ook is het goed om rekening te houden met de mogelijkheid van grootschalige neerslag in ruimtelijke planning bijvoorbeeld bij de aanleg van woonwijken en vitale infrastructuur. Als er gebouwd gaat worden in de gebieden waar nu veel overlast optreedt zal immers, de gevolgen van die overlast groter worden.

De provincie gaat onderzoeken hoe bij ruimtelijke keuzes beter rekening gehouden kan worden met wateroverlast.