De politie en handelsplatform Marktplaats hebben de afgelopen twee jaar intensief samengewerkt. Met als doel het aantal gevallen van betaalverzoekfraude via dit handelsplatform terugdringen en nieuwe slachtoffers voorkomen. Het krachten bundelen bleek succesvol; het aantal gevallen van betaalverzoekfraude is in twee jaar (januari 2021 t/m december 2022) met 76,5% afgenomen.
Een voorbeeld: Een ‘koper’ van uw spullen vraagt u om via een link die vaak via WhatsApp wordt gestuurd om een kleine betaling of verificatie te doen. Bijvoorbeeld 0,01 eurocent omdat de koper wil controleren of u te vertrouwen bent. De link in dit nep-betaalverzoek gaat echter niet naar de website van de bank, Tikkie of iDeal. Dit lijkt alleen maar zo. De URL verwijst naar een phishingsite waar de zogenaamde koper kan meekijken als u de inloggegevens van uw bank invult. Met uw inloggegevens kan de koper daarna betalingen doen vanaf uw rekening. Zo bent u te goeder trouw slachtoffer geworden van betaalverzoekfraude.
Dergelijke vormen van betaalverzoekfraude vinden plaats op verkoopplatforms zoals bijvoorbeeld Marktplaats, Vinted en Facebook Marketplace. Het cybercrimeteam politie Limburg kreeg het thema betaalverzoekfraude als aandachtsgebied binnen de politie. Zo werd er door het team inzichtelijk gemaakt hoe deze nieuwe vorm van cybercrime in zijn werk gaat en is onderzoek gedaan naar de slachtoffers.
Bij deze eerste analyse werd inzichtelijk gemaakt dat bij de meeste aangiftes van betaalverzoekfraude (90% in 2020) het contact via Marktplaats was ontstaan, maar dat de daadwerkelijke oplichting buiten het platform plaatsvond. Het totale schadebedrag lag op 500.000 en 800.000 euro per maand.
Sylvia Laurensse: ,,Bij het cybercrimeteam doen we niet alleen aan opsporing, maar zetten we ook stevig in op het voorkomen en verstoren van het criminele proces. Een belangrijk onderdeel van die laatste twee aspecten is de samenwerking met het bedrijfsleven. We kunnen cybercriminaliteit namelijk niet alleen bestrijden. Door het sluiten van slimme allianties willen we voorkomen en verstoren dat cybercriminelen slachtoffers weten te maken. Voor ons was het dan ook een logische stap om bij het signaleren van een stijging van het fenomeen betaalverzoekfraude via het handelsplatform Marktplaats contact te leggen met deze partij.”
,,Marktplaats wil consumenten en ondernemers een vertrouwde omgeving bieden voor online handel. De aanpak van criminaliteit op het platform heeft daarom continu de aandacht. Dat doen we onder andere door gebruikers te beschermen met technische maatregelen, ze bewust te maken en door dergelijke samenwerking met de politie justitie, toezichthouders en belangenverenigingen”, vertelt Maaike Veeling, woordvoerder van Marktplaats. ,,De politie deelde informatie over betaalverzoekfraude met ons en vulde dat aan met relevante inzichten in het oplichtingsproces van deze nieuwe vorm van cybercrime waarmee we aan de slag konden.”
Wat opviel in de analyse van het team was dat veel oplichters het eerste contact leggen door te reageren op een advertentie via de chatfunctie van Marktplaats, maar met een excuus het gesprek verplaatsen naar andere berichtenapps zoals WhatsApp. Hierdoor werd het voor het platform onmogelijk om vanaf dat moment nog in te grijpen. De oplichter stuurt het nep-betaalverzoek via WhatsApp en opereert zo buiten de veilige omgeving van het handelsplatform.
,,Naar aanleiding van de inzichten van het team hebben wij onder andere technische maatregelen doorgevoerd op het platform, waardoor bijvoorbeeld telefoonnummers van particuliere gebruikers niet langer automatisch zichtbaar werden bij plaatsing van een nieuwe advertentie. Gebruikers van het platform moeten nu bewust kiezen om het telefoonnummer zichtbaar te maken en hierbij verplicht een voorlichtingstekst over deze vorm van fraude doorlopen. Daarnaast hebben wij via gebruikers emails en notificaties miljoenen gebruikers voorgelicht over deze vorm van fraude. Voor de inhoud van deze campagne hebben we wederom nauw samengewerkt met het team”, aldus Veeling.
Laurensse: ,,Als politie hebben we een signalerende functie. Inmiddels hebben we ook bij andere handelsplatformen contact gelegd om kennis te delen over de manier waarop deze platformen worden misbruikt door criminelen. Overigens kunnen we die signalerende functie enkel uitvoeren wanneer we een goed informatiebeeld hebben. Dat wordt bepaald door aangiftes. We zien vaak dat mensen uit schaamte of onwetendheid geen aangifte doen. Het is ontzettend belangrijk dat slachtoffers dat wel doen, want juist door die aangiftes krijgen we een fenomeen in beeld en kunnen we de juiste prioriteiten leggen in de opsporing, preventie en verstoring. Dat is waar het allemaal mee begint: het doen van aangifte wat voor betaalverzoekfraude ook online kan.”
Meer informatie over betaalverzoekfraude leest u hier. Bent u zelf slachtoffer van betaalverzoekfraude? Kijk dan wat u moet doen en hoe u aangifte kunt doen. Of lees meer over hoe u kunt voorkomen dat u slachtoffer wordt van betaalverzoekfraude. (foto politie)
