Ooit besloten B&W en gemeenteraad dat deze gemeente een ‘regie gemeente’ werd. Met andere woorden: men zette alleen de grote lijnen nog uit, de uitvoering en realisatie werd aan anderen over gelaten.

Leuk bedacht: ‘Wij doen het denkwerk, u het handwerk’. Een systeem dat kan werken, mits er voldoende controlemechanismen zijn ingebouwd. Als wordt nagegaan wat de uitvoerenden doen en hoe ze het doen.

Als er sancties zijn op een slechte dan wel onjuiste uitvoering. En mogelijkheden om de uitvoering doeltreffend bij te sturen zodat er van alle denkwerk in de praktijk wel iets nuttigs terecht komt.

Helaas, dat alles is vergeten. Een voorbeeld? De gang van zaken aan de subsidietafels: maatschappelijke organisaties die activiteiten aanbieden op door de gemeente aangegeven beleidsterreinen en gezamenlijk de pot geld die de gemeente daarvoor heeft, moeten verdelen.

Nadat B&W akkoord zijn gegaan, wordt het geld vrijgegeven en kan men aan de slag. Controle op de effectiviteit van de activiteiten is er niet. Jaarverslagen blinken uit in nietszeggende alinea’s over het feit dat men kon doen wat men gepland had en hoe goed het allemaal ging.

Inhoudelijke controle vanuit het Raadhuis is er niet; sancties bij het niet halen van de doelstellingen dus, automatisch, ook niet.

Het regie voeren leidt ertoe dat de gemeente voor steeds hogere bedragen externe specialisten en bureaus inhuurt om het vuile werk te doen. Vorig jaar ging daar 15 miljoen euro aan op.

Omgerekend is dat bedrag goed voor 150 uitvoerende ambtenaren. Maar die neemt men niet aan. Tegelijk lopen ambtenaren bij bossen de deur uit. En gaat de gemeente tot bij de hoogste ambtelijke functies over op het inhuren van zzp’ers/flexwerkers voor halve werkweken en een deel van het jaar. Top voor de continuïteit van beleid. Maar niet heus.

In aflevering 5 van De Staat der Democratie werd al beschreven dat eigenlijk alleen de werksfeer bij de gemeente zo prettig is. Verder deugt er bitter weinig van de wijze waarop de ambtenaren bezig zijn. Geen wonder dat het regie voeren de mist in gaat.

Dat laatste zou nog gecorrigeerd kunnen worden door B&W en/of gemeenteraad. Maar ook hier gaat het mis bij gebrek aan geschiktheid, kennis, kunde en durf. De verhalen vanuit het Raadhuis zijn bekend van wethouders die door niets doen/afwezig zijn, of juist door vragen stellen over enkele punt en komma, de ambtenaren tot wanhoop dreven.

Samenvattend: het regie voeren (het denkwerk) lukt niet, en het uitvoeren (het handwerk) wordt niet gecontroleerd of gecorrigeerd. Wat blijft er dan nog over? Dat degenen die daarvoor gewiekst genoeg zijn, de kans grijpen hun eigen belangen te dienen. Zie, bijvoorbeeld, de projectontwikkelaars die er telkens weer in slagen projecten door te drukken die eigenlijk niemand wil.

Is het in deze constellatie vreemd dat de inwoners, figuurlijk gesproken, in opstand komen? Willen meedenken en mee uitvoeren. Kortom: regie willen gaan voeren. B&W, gemeenteraad en ambtenaren doen het immers niet.

Doch in plaats van de burgerhulp te aanvaarden, kruipen B&W, gemeenteraad en ambtenaren in hun schulp. Men tracht het tij te keren door loze beloften, het doen alsof men keihard werkt voor de burger, overal inhoudsloze stickers burgerparticipatie te plakken, p.r.-acties rond elke tegel die wordt gewipt; elk struikje dat wordt geplant. Zelfs in keihard bevroren grond. En maar hopen dat dat niet opvalt.

Tegelijk sluit men echter de luiken. Procedures worden zo ingericht dat ze ‘de macht’ dienen. Steeds meer wordt achter gesloten deuren geregeld. Zaken worden geheim verklaard. Critici genegeerd of met een kluit het riet in gestuurd. De pers dwars gezeten.

Eenmaal betrapt slaat men wild om zich heen. Op hoge poten werpt men de kritiek verre van zich. Wordt de boodschapper voor van alles en nog wat uitgemaakt. De schuld ligt altijd bij anderen. Zelfs als keihard bewezen wordt dat zulks niet waar is, blijven excuses uit.

Wie aan ambtenaren komt, begaat zo ongeveer heiligschennis. Alsof deze dames en heren onaantastbaar zijn, onfeilbaar ook. Zijn het geen gewone mensen van vlees en bloed zoals wij allen? Dus waarom voor hen een andere meetlat? Ze zijn bovendien gewone werknemers. Van de inwoners, die hun salarislast bekostigen. Net als die van B&W overigens.

Nederigheid richting de inwoners zou alle betrokkenen sieren. Een terugkeer naar de basis. ‘Ik zit op deze stoel namens de burgers van deze gemeente en moet op een maximale manier hun belangen dienen. En als die mij niet duidelijk zijn, ga ik de burgers vragen wat zij willen’. Permanent.