‘Na een maandenlange strijd om het oorspronkelijk juridisch advies van mr. T. Lam over de bouwplannen in Vlietland geopenbaard te krijgen werd door iets of iemand binnen de gemeente Leidschendam-Voorburg besloten dat óók deze ‘second opinion’ geheim was. Er was een extra – en ja, ook besloten en dus geheime – gemeenteraadsvergadering voor nodig om in elk geval een ‘openbare versie’ van het advies boven water te krijgen. Helaas roept die op zichzelf ook weer een heleboel vragen op.

Eerst het goede en belangrijkste nieuws: uit deze openbare versie blijkt dat een zogenoemd voorbereidingsbesluit wel degelijk mogelijk is. Het is weggemoffeld naar pagina 2 van deze samenvatting: ‘Mr. Lam onderschrijft niet de stelling in de collegenotitie dat er – omdat al een ontwerpbestemmingsplan ter inzage is gelegd – er geen juridische grondslag is om een voorbereidingsbesluit te nemen. Hij onderbouwt dat juridisch gezien die mogelijkheid in het algemeen wel bestaat’.

Het nemen van een voorbereidingsbesluit is volgens de openbare versie mogelijk als aangetoond kan worden dat het huidige en nieuwe bestemmingsplan in strijd zijn met een goede ruimtelijke ordening. Dat is niets nieuws. Wij hebben altijd al aangegeven dat die onderbouwing nodig is en dat die onderbouwing er ook gewoon is. Daarnaast is het opvallend dat wordt aangegeven dat mr. Lam onderbouwt waarom een voorbereidingsbesluit juridisch mogelijk is, maar de onderbouwing zelf zonder opgaaf van redenen is weggelaten uit de openbare versie.

Zoals al eerder aangegeven wees mr. Lam in zijn offerte aan de gemeenteraad al op interessante jurisprudentie die aantoont dat een raad wel degelijk zelfstandig kan beslissen om een bestemmingsplan wel of niet vast te stellen en een voorbereidingsbesluit te nemen. In de openbare versie van het advies van Lam wordt dat niet tegengesproken. Er is dus geen sprake van een zodanig contractueel belang dat die zelfstandige bevoegdheid van de raad zou worden ingeperkt. Hoewel we buitengewoon blij zijn met de bevestiging dat er voor Vlietland Noordoost een voorbereidingsbesluit kan worden genomen, zijn we minder gelukkig met alle nieuwe onduidelijkheden die zijn ontstaan vanwege deze openbare versie. We zetten hier onze vragen op een rij:

=Goede ruimtelijke ordening. Voldoet het plan aan een goede ruimtelijke ordening? In deze versie van de second opinion wordt heel stellig geopperd dat het voorliggende plan voldoet aan de eisen van een goede ruimtelijke ordening. Of een ontwikkeling in het belang is van een goede ruimtelijke ordening is echter niet alleen een juridische vraag. En het beoordelen van die vraag vraagt meer dan juridische blik. Een advocaat is geen milieudeskundige en geen ecoloog. De stelligheid waarmee wordt beweerd dat het plan voldoet aan de eisen van een goede ruimtelijke ordening is daarom opvallend. Heeft mr. Lam dit daadwerkelijk zo zwart-wit gezegd? Het roept meteen een volgende vraag op.

=Beoordeling zienswijzen. Waarom is mr. Lam gevraagd het beoordelen van de zienswijzen weg te laten uit zijn offerte terwijl hij dit zelf had voorgesteld? Wie heeft hierom gevraagd? Waarom zijn de andere advocaten die een offerte hebben ingediend niet gevraagd dat juist toe te voegen aan hun offerte? Juist die hadden een breder licht kunnen laten schijnen op de vraag of dit bestemmingsplan voldoet aan de eisen van een goede ruimtelijke ordening. Uit de zienswijze van de provincie blijkt in elk geval al dat dit niet zo is.

=Auteur van de openbare versie. Wie is de auteur van deze openbare versie? Het advies lijkt namelijk te zijn toegeschreven naar de ‘first opinion’ van B&W. Zou het kunnen dat de bestemmingsplanjurist die dat advies heeft opgesteld en nauw betrokken was bij de totstandkoming van de second opinion en de inhoud van de opdracht aan de onafhankelijk advocaat, ook de samenvatting van Lams advies heeft gemaakt? Juridische adviezen kunnen nauw luisteren. We moeten het nu doen met een interpretatie van een advies en weten niet wat de eigen woorden van mr. Lam zijn. We vinden het daarnaast opmerkelijk dat mr. Lam zelf niet publiekelijk wil bevestigen of hij achter deze openbare versie staat.

=Scope van de openbare versie. Wat is weggelaten uit het oorspronkelijke advies-Lam? We kunnen al zien dat de juridische onderbouwing voor het nemen van een voorbereidingsbesluit ontbreekt. Waarom is daarvoor gekozen? Wat is nog meer weggelaten? Wat zijn overwegingen om dat soort informatie weg te laten? Een juridische onderbouwing is niet tot personen herleidbaar en ook geen persoonlijke beleidsopvatting. Volgens de Wet Open Overheid (WOO) is dit gewoon openbare informatie.

=Participatie. Mr. Lam zou onderschrijven dat nu nog een participatietraject voor het bestemmingsplan opstellen niet mogelijk is. Maar dat is ook niet wat wij hebben voorgesteld. Wij stelden voor om een participatietraject op te starten ná het niet vaststellen van het voorliggende ontwerp bestemmingsplan en het vervolgens nemen van een voorbereidingsbesluit door de gemeenteraad. Dat is wél mogelijk. Wordt daar door mr. Lam in de second opinion nog op in gegaan?

=Planschade. Waarom wordt gesuggereerd dat het nemen van een voorbereidingsbesluit planschade kan veroorzaken? De besluiten die planschade kunnen veroorzaken zijn in de wet opgesomd. Daar staat het voorbereidingsbesluit niet bij. Zou de ontwikkelaar na het nemen van een voorbereidingsbesluit alsnog een vergunning aanvragen op basis van het geldende bestemmingsplan, dan zou het college van B&W die aanvraag moeten aanhouden. Het is niet voor de hand liggend dat zo’n aanhouding nog planschade kan veroorzaken, nu de ontwikkelaar gedurende vele jaren ervoor heeft gekozen geen vergunning aan te vragen op basis van het geldende bestemmingsplan.

=Geen reactie is goedkeuring. De laatste alinea van de openbare versie is een vreemde. Volgens de auteur zouden alleen onderwerpen ‘die om een reactie vragen’ zijn opgenomen in het advies. Wanneer iets wel en niet om een reactie vraagt wordt niet toegelicht. Vervolgens wordt er gesteld dat als mr. Lam niet gereageerd heeft, hij het standpunt van B&W onderschrijft. Bijvoorbeeld als het gaat om een mogelijk ingrijpen van de provincie. Volgens de auteur van de openbare versie onderschrijft mr. Lam dat dat zou kunnen, terwijl de provincie zelf al heeft aangegeven dat niet te doen. Waarom wordt dit dan toch nog expliciet genoemd?

=Voorbereidingsbesluit indirect voorleggen aan bestuursrechter. Tegen een voorbereidingsbesluit is geen beroep mogelijk. De first opinion stelt dat dat wel indirect kan door bezwaar te maken tegen een aanhoudingsbesluit mocht de ontwikkelaar toch een vergunning aanvragen. De kans zou dan groot zijn dat het voorbereidingsbesluit als onrechtmatig wordt gezien. We snappen deze gevolgtrekking niet. Vast staat immers dat de gemeenteraad wettelijk bevoegd is om een voorbereidingsbesluit te nemen. Uit de openbare versie van het advies kan niet worden afgeleid waarom het nemen van een voorbereidingsbesluit – ondanks de algemene bevoegdheid van de gemeenteraad – richting de ontwikkelaar onrechtmatig zou zijn.

Net als dat we inzage willen in de first opinion willen we ook inzage in de second opinion. We zien het nut van de schimmigheid, het gebrek aan transparantie en geheimhouding niet in. Sterker nog, we denken dat dit het dossier alleen maar verder schaadt en roepen de gemeente daarom opnieuw op om het afbrokkelend vertrouwen van burgers te herstellen door open te zijn over de juridische adviezen die zij ontvingen voor het niet vaststellen van het bestemmingsplan en het doen van een voorbereidingsbesluit.

We stelden B&W en de gemeenteraad daarom al een aantal vragen over de gang van zaken rondom het aanvragen van de second opinion. We ontvingen daar opnieuw weinig verhelderende antwoorden op. Hierdoor zien we ons genoodzaakt om weer een aantal WOO-verzoeken in te dienen. Om zo die zo gewenste inzage te krijgen in de second opinion, maar ook om inzicht te krijgen in de totstandkoming van de second opinion en de openbare versie ervan. Tot de gemeente zich transparanter op gaat stellen is het doen van WOO-verzoeken de enige manier om te ontdekken wat er zich nu precies tussen de muren van het gemeentehuis afspeelt.

We drongen aan op een second opinion, omdat we twijfels hadden bij de inhoud van de notitie van het college van B&W waarin ze de raad afraadt een voorbereidingsbesluit te nemen. Uit de openbare versie van de second opinion blijkt dat de conclusies in deze notitie van december 2022 én de beweringen van wethouder Bianca Bremer tijdens het spoeddebat op 1 februari 2023 in elk geval op drie belangrijke punten niet lijkt te kloppen:

=Voorbereidingsbesluit en wijzigen bestemmingsplan is wél mogelijk. De second opinion geeft duidelijk aan dat een voorbereidingsbesluit wel mogelijk is. Wijzigen van een bestemmingsplan is dus ook mogelijk,

=Provincie grijpt niet in. De provincie grijpt in als de raad het advies van het college van B&W niet volgt. Dit wordt ook in de second opinion weer aangehaald, maar de provincie heeft via de brief van 17 januari 2023 allang duidelijk gemaakt dat ze dat niet gaan doen,

=Planschade valt mee. We gaven al eerder aan dat wij denken dat de planschade bij het nemen van een voorbereidingsbesluit mee zal vallen. Graag horen we een goede onderbouwing waarom dat niet zo zou zijn in plaats van tot op heden loze dreigementen.

(Burgerinitiatief Vlietland)