Nu het laatste verzoek om informatie over het Vlietland-dossier op basis van de Wet open overheid (WOO) door de gemeente is afgewezen, is het tijd de balans op te maken.
De vraag die rest is: van waar alle krampachtigheid bij de gemeente en de voorstanders van het bouwplan?
Verantwoordelijk wethouder Bianca Bremer (GBLV, doch afkomstig uit de VVD Voorschoten) houdt niet op te beweren dat zij geen mogelijkheden heeft de bouw tegen te houden. Een stelling die in de hele procedure al diverse malen is weerlegd. Ze is al terecht gewezen door de Commissaris der koning toen ze beweerde dat de provincie ging ingrijpen als de bouw niet doorging. De Raad van State heeft al uitgesproken dat een gemeenteraad niet gebonden is aan een anterieure overeenkomst met DLR waarin een inspanningsverplichting zijdens de gemeente staat. Bomenbond en Omgevingsdienst Haaglanden hebben al aangetoond dat de bouw niet gunstig is voor de natuur. DLR heeft haar beweringen over een schadeclaim en het ‘substancieel’ wijzigen van de plannen gecorrigeerd. En vanuit de Begeleidingscommissie bleek dat er meer scenario’s zijn dan ‘voor’, ‘tegen’, ‘betalen’ zoals de wethouder beweert.
Mevrouw Bremer is van ‘law and order’. Logisch gezien haar politieverleden. Er ligt een bestemmingsplan voor de bouw en dat is het dan. Niet verder zeuren. Als ze kritiek krijgt, verwijst ze naar anderen. ‘De provincie is als eigenaar van Vlietland verantwoordelijk’. ‘RCV en DLR willen niet, dan houdt het op’. De krampachtigheid valt te verklaren door de drang bij Bremer om ‘in control’ te blijven; te ‘scoren’. Wat ze in het Duits een ‘macher’ noemen. Daarnaast is er een financieel belang: elke woning levert de gemeente zo’n 4000 euro per jaar op aan belasting, leges en andere baten.
Daarnaast speelt de betrokkenheid van de gemeente zelf bij het project een rol. Vanaf 1996 is er door ambtenaren en politici aan de bouwplannen meegewerkt. Voor en achter de schermen.
Begin 90’er jaren maakte de gemeente Leidschendam een ‘Ontwikkelingsvisie noordoostflank Haaglanden’ waarin werd uitgegaan van een verdere intensivering van recreatieve functies. Uitbreiding van de verblijfsrecreatieve capaciteit wordt letterlijk genoemd. In maart 1996 ging de gemeenteraad van Leidschendam akkoord. In 1999 startte diezelfde gemeente met de voorbereiding van een bestemmingsplan Vlietland Noordoost. Daarin staat onder andere de bouw van 222 recreatiewoningen (deels hoogbouw). Het werd in 2005, nu door de gemeenteraad Leidschendam-Voorburg, vastgesteld. En verdedigd bij de Raad van State in 2010.
Dat gebeurde allemaal op eigen initiatief. En met medewerking van partijen die nu tegen de bouw ageren (PvdA, CDA, D66). Terwijl er destijds geen ontwikkelaar was die met de bouw aan de gang wilde. Het ontwerp-bestemmingsplan dat er sinds medio 2022 ligt (waardoor hoogbouw, laagbouw wordt) is ontwikkeld onder de vorige coalitie van VVD, CDA, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks. De anterieure overeenkomst met een inspanningsverplichting voor de gemeente stamt uit mei 2021; ook de vorige coalitie. Van de vijf partijen is nu alleen nog de VVD 100 procent voor bouwen.
Dat de liberalen dat zijn is niet verwonderlijk. Er zijn nauwe banden met RCV-topman Bart Carpentier Alting, zelf VVD’er die landelijk, provinciaal en lokaal voor de liberalen actief was en is. Zijn bijnaam: ‘VVD-ambassadeur’. Lokaal liggen er lijnen met B&W (VVD is sinds mensenheugenis een bestuurspartij in Leidschendam en Voorburg) en de gemeenteraad (VVD als grootste fractie). Ook ambtelijk zijn er goede contacten. Carpentier Alting is al sinds 1987 bezig het maatschappelijk rendement van Vlietland te verhogen; in 1992 lag er een plan voor de bouw van recreatiewoningen dat hij er door sterk lobbyen bij provincie en gemeente door heen kreeg.
Enkele jaren geleden diende het speciaal voor het project opgerichte DLR zich aan als ontwikkelaar. Toevallig of niet, één van de twee partijen in DLR, Kondor Wessels vastgoed, is een dochter van het voormalige Volker Stevin (nu VolkerWessels), het bedrijf waar Carpentier Alting in 1983 de recreatierechten voor Vlietland van kocht. De belangen voor RCV en DLR zijn groot. Het gaat om een project van zo’n 300 miljoen euro. Met een hoge winstmarge.
Komen we bij de rol van de provincie. Die heeft als eigenaar van Vlietland de grond aan RCV verpacht, en is akkoord gegaan met DLR als onderpachter. In die overeenkomsten (van 2006, 2017 en 2019) is de bouw van recreatiewoningen – die al voorzien was in een Masterplan Vlietland uit 1995 – vastgelegd. Via het verpachten wilde de provincie geld binnen krijgen voor het beheer van Vlietland. Inmiddels is dat zogenaamd niet meer nodig.
Want ook binnen de provincie neemt de weerstand toe. Ambtenaren zetten vraagtekens bij nut en noodzaak van de woningbouw (behoefte is niet vastgesteld, informatie alleen van RCV en DLR die er belang bij hebben), extra verkeer, stikstofneerslag, aantasting natuur. Verantwoordelijk gedeputeerde Anne Koning (PvdA) heeft zich al eens ontvallen dat de bouw nooit meer tot stand zou komen als het een plan van vandaag de dag betrof. Maar ja, er ligt een lange voorgeschiedenis, een periode met andere gedachten over bouwen, milieu en natuur.
Binnen Provinciale Staten lijkt er nu een meerderheid die de bouwplannen afwijst. Het provinciaal apparaat tracht nu met een beroep op ‘goede ruimtelijke ontwikkeling’ (lees: bescherming van het gebied, natuur en dieren) de plannen bij te sturen. Anderen zeggen; te frustreren. Daarbij speelt de Omgevingsdienst Haaglanden (een provinciale instelling) een maatgevende rol. Die moet vergunningaanvragen van DLR behandelen. En zonder vergunning, geen bouw.
Binnen de gemeenteraad Leidschendam-Voorburg heerst verdeeldheid. De oppositie is in meerdere of mindere (CDA) mate tegen bebouwing van Vlietland, de coalitie is voor (VVD, GBLV) of twijfelt (D66). Het tegen houden van de bebouwing is mogelijk maar zal tot eindeloze rechtszaken leiden. En, als die gewonnen worden, schadeclaims van RCV en DLR. En die zullen niet mals zijn.
Ter herinnering: toen de bouw van 325 woningen op Schakenbosch niet door dreigde te gaan door toedoen van de gemeenteraad dreigde ontwikkelaar Schakenbosch b.v. met een schadeclaim van 14 miljoen euro. Dat was 2020, en het ging om eigen grond.
In het vooruitzicht van claims is het Zwarte Pieten al begonnen. Wie is verantwoordelijk voor welk besluit geweest? Wanneer werd iets onontkoombaar? Die vragen bepalen wie straks de rekening gaat betalen. Niet alleen in geld maar ook in politieke zin. Boter op het hoofd heeft nu iedereen. Maar wie kan dat het best maskeren met het oog op verkiezingen. De belangen, macht en geld, zijn groot.
