Toegegeven, journalist is geen beschermde titel. Iedereen kan zich ‘journalist’ noemen. Toch is het wel degelijk een vak met specifieke eisen. Er bestaat ook een HBO-opleiding voor.
Vorige week maakte de gemeente bekend voor journalist te gaan spelen. Rijk de Bat heet de fictieve verslaggever. Meneer bestaat niet eens. Het gaat om een illusie die kunstmatige intelligentie (KI) heet.
Rijk gaat verslagen maken van debatten in de gemeenteraad en commissie van de raad. Die worden geplaatst een nieuwe site van de gemeente: www.leidschendam-voorburg.debatrijk.nl
De formele redenen voor het optreden van Rijk de Bat zijn het ‘vertalen’ van de ingewikkelde proza die ambtenaren en politici onderling hanteren, naar normale mensentaal. En om de politiek/het bestuur dichter bij de inwoners van Leidschendam-Voorburg te brengen.
Rijk krijgt wel een ‘hoofdredactie’ boven zich. Medewerkers van de griffie, het secretariaat van de gemeenteraad, gaan voor plaatsing op de site na wat Rijk geproduceerd heeft en of het allemaal wel klopt.
Nu kent deze gemeente een tiental media die ook allemaal aandacht besteden aan politiek en bestuur. Vlietnieuws doet zulks, als enige, consequent en permanent.
Kennelijk is dat voor de dames en heren politici, leden van de gemeenteraad en bewoners van het Raadhuis, niet goed (genoeg). Wil men de touwtjes in eigen hand nemen.
De pers, ook de lokale, wordt vaak aangeduid als waakhond van de democratie. Toen Vlietnieuws in 2016 begon was met daar op het Raadhuis en bij de gemeenteraad ook heel blij mee.
Dat beeld veranderde echter, met name op het Raadhuis, naar mate het daar door drong dat Vlietnieuws niet ‘stuurbaar’ was. Niet braaf weergaf wat er door het Raadhuis aan boodschappen de wereld in werd gezonden.
Eerst regende het verzoeken tot rectificatie. Nadat Vlietnieuws ‘bewijs’ wilde zien van vermeende miskleunen, werd er op de gemoedsrust van de redactieleden gespeeld. Toen dat ook niet bleek te werken werd gestart met het zwart maken van Vlietnieuws.
Bij informatiebijeenkomsten en inloopavonden kreeg Vlietnieuws een ambtelijke ‘waakhond’ mee; ambtenaren werden ook van te voren gewaarschuwd voor de komst van Vlietnieuws, inclusief foto van de redacteur.
Het verhaal ging verder met de afsluiten van informatiebijeenkomsten en inloopavonden. De pers was niet welkom, de bijeenkomsten werden niet publiek aangekondigd, uitnodigingen gingen alleen nog naar een geselecteerd gezelschap. De agenda van B&W-vergaderingen werd gekuist, net als de besluitenlijsten.
Daarna kwam het pesten. Na een ‘persvraag’ een week of langer moeten wachten op een antwoord. En dan een reactie krijgen die nog veel meer vragen opriep. Om weer ellenlang te moeten wachten op de beantwoording. Of die kwam helemaal niet meer omdat er zogenaamd al gereageerd was.
Volgende stap: het niet meer bij naam en toenaam bekend maken van ambtenaren in gemeentelijke stukken en bij openbare bijeenkomsten van de gemeenteraad en -commissies. En tenslotte het mondeling en schriftelijk dreigen met ‘stappen’ tegen Vlietnieuws (geen persberichten meer, Raad voor de Journalistiek, rechter) vanwege het noemen van ambtenaren en functies in stukken.
Tussendoor werd overigens nog de gemeenteraad ‘bewerkt’ om toch vooral Vlietnieuws te mijden en geen geloof (meer) te hechten aan de berichtgeving.
En nu is daar dus Rijk de Bat. Nu is ook KI niet waardenvrij. KI wordt ook geprogrammeerd en het gaat er dus maar om wat er in dat programma wordt gestopt en met welke intenties.
Ambtenaren van de griffie zijn geen journalisten. En ook zij hebben hun eigen gedachten, meningen. Met die ‘blik’ gaat men beoordelen of hetgeen Rijk heeft geproduceerd heeft klopt en derhalve de site op mag.
Klopt; hoezo klopt? Taaltechnisch? Ontdaan van jargon? Maar ook of het ene citaat ‘klopt’ maar het andere niet? Of een conclusie juist is of niet? Allemaal kwesties van interpretatie. Dus subjectief.
Er is bewust besloten tot het toevoegen van Rijks werk aan de site. Een site die overigens bedoeld is meer inzicht te geven in de werkzaamheden van de gemeenteraad en de stukken die men behandelt.
Het geheel is voorbereid met medeweten van de bewoners van het Raadhuis en de zittende gemeenteraadsleden. Kennelijk hebben die er allemaal geen probleem mee dat een computermodel gaat bepalen wat er over hun werkzaamheden naar buiten gaat.
Eens kijken hoe ze piepen als KI straks een deel van hun werk, of alles wat ze voor de baas doen (vrijwel alle gemeenteraadsleden hebben een normale baan), overneemt en ze kunnen omzien naar een andere werkplek.
Het feit dat de site, inclusief het aantreden van Rijk, zonder enige ruchtbaarheid naar buiten (behalve aan het door de gemeente gesponsorde Midvliet) is gelanceerd, zegt op zich genoeg. Gemeenteraadsleden wisten er wel van. En die waren dan ook bij de lancering aanwezig.
Formeel wordt er over drie maanden geëvalueerd. Dat Rijk dan ontslagen wordt is niet aannemelijk. Eerder dat hij nog wat ‘aanwijzingen’ krijgt waardoor het nog beter moet gaan. ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’.
Gelukkig is Vlietnieuws volstrekt onafhankelijk. En dat houden we ook zo.
(de redactie)